پلانیسفر ( به انگلیسی: planisphere ) یا چرخه ستاره یاب یک نقشه آسمان است که به صورت یک ابزار محاسبه آنالوگ ساخته شده است. از دو صفحه دایره ای قابل تنظیم تشکیل شده است که بر یک محور حرکت می کنند. با آن می توان ستاره های قابل دیدنی را که در زمان و تاریخ مشخصی از زمین قابل مشاهده هستند دید. از این وسیله برای یادگیری شناخت ستاره ها و صورت های فلکی استفاده می شود. اسطرلاب را می توان نسل پیشین چرخه های ستاره یاب امروزین دانست.
با نگاه به آسمان به نظر می رسد که ستارگان و سایر اجرام آسمانی همچون خورشید، ماه، سیارات و دنباله دارها در یک سطح به نام کره سماوی قرار دارند. کره سماوی به دو بخش بزرگ با نام های نیمکره شمالی و نیمکره جنوبی آسمان تقسیم می شود که فصل مشترک آن ها استوای سماوی است. از هر نقطه کره زمین که به آسمان نگاه کنیم چنین به نظر می رسد که همه آسمان در طول شبانه روز به حول یک نقطه در حال چرخش است. در نیمکره شمالی این نقطه همان قطب شمال سماوی است که عملاً خیلی به ستاره ای با نام جدی ( ستاره قطبی ) نزدیک است. حال اگر ما چرخه ستاره یاب را بچرخانیم در واقع تقلیدی از همین چرخش را به نمایش درآورده ایم. [ ۱]
چرخه ستاره یاب شامل یک نقشه آسمان دایره ای است که یک پوشش دایره ای که قسمتی بیضی مانند از آن شفاف است دارد. با چرخاندن پوشش بالایی، تنها قسمتی از نقشه آسمان شب برای هر زمان خاص دیده می شود. نقشه آسمان و پوشش بالاب آن هر دو در یک محور به هم متصل هستند و به همین دلیل می توانند آزادانه روی هم حرکت کنند. نقشه آسمان شامل روشن ترین ستارگان، صورت های فلکی و اشیاء عمق آسمان ( همچون کهکشان ها ) است که از زمین دیده می شوند. آسمان شبی که یک شخص می بیند به بودن در نیمکره شمالی یا نیمکره جنوبی زمین و نیز عرض جغرافیایی او بستگی دارد. معمولاً چرخه های ستاره یاب را برای عرض های جغرافیایی خاصی می سازند که در محدوده ای از عرض های جغرافیایی قابل کاربرد است و کاربران تنها آن ستاره هایی را می بینند که از عرض جغرافیایی آن ها قابل دیدن است و ستاره های پایین تر از افق را نمی بینند.
در اطراف پوشش بالایی، ۲۴ ساعت را می توان مشاهده کرد و نیز افق های غرب و شرق نیز مشخص شده اند. در اطراف نقشه آسمان نیز می توان ۱۲ ماه و روزهایشان را دید. کاربر، نقشه آسمان و پوشش بالایش را به نحوی تغییر می دهد تا زمان ( ساعت و دقیقه ) پوشش بالایی با تاریخ ( روز و ماه ) مورد نظر خود روی نقشه آسمان با هم تنظیم شوند؛ در این حالت بیضی شفاف روی پوشش، نقشه آسمان متناظر با آن تاریخ و زمان را در عرض جغرافیایی مربوطه نشان می دهد ( البته ممکن است تغییر کمی نیز وجود داشته باشد که به علت نگاشت آسمان کروی بر روی برگه تخت نقشه است ) . کاربر چرخه ستاره یاب را در همان جهت های افق شرق و غرب بالای سر خود گرفته و با مقایسه آن با ستاره های واقعی می توان نام ستاره ها، صورت های فلکی و اشیاء آسمانی را بداند.
این نوشته برگرفته از سایت ویکی پدیا می باشد، اگر نادرست یا توهین آمیز است، لطفا گزارش دهید: گزارش تخلفبا نگاه به آسمان به نظر می رسد که ستارگان و سایر اجرام آسمانی همچون خورشید، ماه، سیارات و دنباله دارها در یک سطح به نام کره سماوی قرار دارند. کره سماوی به دو بخش بزرگ با نام های نیمکره شمالی و نیمکره جنوبی آسمان تقسیم می شود که فصل مشترک آن ها استوای سماوی است. از هر نقطه کره زمین که به آسمان نگاه کنیم چنین به نظر می رسد که همه آسمان در طول شبانه روز به حول یک نقطه در حال چرخش است. در نیمکره شمالی این نقطه همان قطب شمال سماوی است که عملاً خیلی به ستاره ای با نام جدی ( ستاره قطبی ) نزدیک است. حال اگر ما چرخه ستاره یاب را بچرخانیم در واقع تقلیدی از همین چرخش را به نمایش درآورده ایم. [ ۱]
چرخه ستاره یاب شامل یک نقشه آسمان دایره ای است که یک پوشش دایره ای که قسمتی بیضی مانند از آن شفاف است دارد. با چرخاندن پوشش بالایی، تنها قسمتی از نقشه آسمان شب برای هر زمان خاص دیده می شود. نقشه آسمان و پوشش بالاب آن هر دو در یک محور به هم متصل هستند و به همین دلیل می توانند آزادانه روی هم حرکت کنند. نقشه آسمان شامل روشن ترین ستارگان، صورت های فلکی و اشیاء عمق آسمان ( همچون کهکشان ها ) است که از زمین دیده می شوند. آسمان شبی که یک شخص می بیند به بودن در نیمکره شمالی یا نیمکره جنوبی زمین و نیز عرض جغرافیایی او بستگی دارد. معمولاً چرخه های ستاره یاب را برای عرض های جغرافیایی خاصی می سازند که در محدوده ای از عرض های جغرافیایی قابل کاربرد است و کاربران تنها آن ستاره هایی را می بینند که از عرض جغرافیایی آن ها قابل دیدن است و ستاره های پایین تر از افق را نمی بینند.
در اطراف پوشش بالایی، ۲۴ ساعت را می توان مشاهده کرد و نیز افق های غرب و شرق نیز مشخص شده اند. در اطراف نقشه آسمان نیز می توان ۱۲ ماه و روزهایشان را دید. کاربر، نقشه آسمان و پوشش بالایش را به نحوی تغییر می دهد تا زمان ( ساعت و دقیقه ) پوشش بالایی با تاریخ ( روز و ماه ) مورد نظر خود روی نقشه آسمان با هم تنظیم شوند؛ در این حالت بیضی شفاف روی پوشش، نقشه آسمان متناظر با آن تاریخ و زمان را در عرض جغرافیایی مربوطه نشان می دهد ( البته ممکن است تغییر کمی نیز وجود داشته باشد که به علت نگاشت آسمان کروی بر روی برگه تخت نقشه است ) . کاربر چرخه ستاره یاب را در همان جهت های افق شرق و غرب بالای سر خود گرفته و با مقایسه آن با ستاره های واقعی می توان نام ستاره ها، صورت های فلکی و اشیاء آسمانی را بداند.
wiki: چرخه ستاره یاب