چغا سرخه

چُغا سُرخه یا چُقا سرخه که با نام های یا چوغا و نیز چوغا سر خر هم شناخته می شود، تپه ای است آتشفشانی در غرب شهر بروجرد. تپه چغا به دلیل موقعیت خاص خود و داشتن نمای ۳۶۰ درجه، در سال های اخیر به یکی از مراکز اصلی گردشگری در شهر بروجرد تبدیل شده است. از اواخر دهه ۱۳۷۰، طرح هایی برای توسعه گردشگری در این تپه صورت گرفته است که شامل احداث هتل، دریاچه و جاده دسترسی می شود. در سالهای اخیر از این تپه با نام بام بروجرد و تپه شهدا هم نام برده شده است. در یکی از مسیرهای بالای تپه چغا، المان من بروجرد را دوست دارم، و سردیس های مفاخر بروجرد نصب گردیده است.
این تپه منبعی است غنی متشکل از سنگهای آتشفشانی، گیاهان وحشی و زیستگاه حیوانات کوچک است. ارتفاع بلندترین نقطه آن از سطح زمین مسطح اطراف حدود ۳۴۰ متر است و ارتفاع آن از سطح دریا حدود ۱۳۹۶ متر است. دو رود پرآب و دائمی در غرب آن جاری هستند که یکی از سمت روستای قلعه حاتم ( رود باغشاه ) و دیگری از سمت گلدشت ( گلرود ) جاری است. این دو رودخانه در جنوب غربی تپه چغا به هم می پیوندند و با نام گلرود در سطح دشت سیلاخور جاری می شوند. در محل تقاطع این رودها سد و دریاچه و پارک احداث شده است. در دهه ۱۳۶۰ خورشیدی، بخش هایی از تپه به عنوان معدن سیلیس مورد استفاده قرار گرفت و سنگ های آن استخراج شد. این بخش در شمال شرقی تپه و مشرف به شهر قرار دارد و در حال حاضر یک دریاچه و آبشار در آن ساخته شده است.
با اجرای طرح های گردشگری و توسعه ای، قسمت های مختلفی در گردشگاه چغا ایجاد شده است که مهم ترین آنها عبارتند از:[ ۱]
• دریاچه چغا
• آبشار مصنوعی
• تله سیژ ( افتتاح نشده )
• المان «من بروجرد را دوست دارم» و سردیس مشاهیر بروجرد
• بنای یادمان شهدای گمنام
• هتل زاگرس
• تندیس آرش کمانگیر
تپه چغا به دلیل موقعیت جغرافیایی خود، نقش بارزی در توسعه سکونت در منطقه داشته است. طبق باورهای محلی، بر فراز این تپه یک آتشکده یا قلعه، دژ ( جای منبع اب امروزی ) وجود داشته و محل عبادت مردم بوده است. در سال ۱۳۹۶ حفریاتی به منظور جاده سازی در دامنه جنوبی چغاسرخه صورت گرفت منجر به کشف چند گورخمره در این قسمت شد. این گورخمره ها مربوط به دوره اشکانیان هستند. [ ۲]
چغا سرخه در اصطلاح عامیانه و گویش بروجردی با عنوان «چوقا سرخر» شناخته می شده است که امروزه بیشتر به صورت مختصر و با نام چوغا از آن یاد می شود. درباره علت نامگذاری آن دو روایت محلی وجود دارد: اول - به دلیل قرارگیری در ناحیه ای هموار و منفرد بودن چغا، این تپه کاملاً متمایز و ناهمگون با زمین های اطراف خود است به همین دلیل در فرهنگ محلی به اصطلاح مثل سر خر ( مزاحم ) از آن یاد می شود. دوم - بروجردی ها عقیده دارند که روزگاری سیل مهیبی در منطقه سرازیر شده و تنها اثر بیرون مانده از آب، همین تپه چوغا بوده است که به صورت کاملاً منفردی در منطقه آب گرفته اطراف قابل تشخیص بوده است.