چهارده مقاله از کتاب طبائع الحیوان البحری و البری

دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] چهارده مقاله از کتاب طبائع الحیوان البحری و البری (کتاب). «چهارده مقاله از طبائع الحیوان البحری و البری» نگاشته حکیم و دانشمند نامدار و بزرگ یونان ارسطو است.
ارسطو پنج کتاب در حیوان شناسی نگاشته است: ۱. تاریخ الحیوان ۲. عن اجزاء الحیوان، ۳. عن حرکة الحیوان، ۴. عن مسیر الحیوان، ۵. عن ولاد الحیوان. به مجموع این پنج کتاب در نگاشته هایی که دانشوران عرب نگاشته اند، مقاله چهاردهم از کتاب طبائع الحیوان البری و البحری اطلاق کرده اند. بنابراین این اثر نه اثری مستقل، بلکه مجموعه ای از پنج نگاشته ارسطوست. چنان که واضح است این اثر در اصل به زبان یونانی بوده که در دوران های اسلامی به عربی ترجمه شده است. درباره مترجم این اثر نظر اکثر مورخین این است که یوحنا (یحیی) بن بطریق این اثر را به عربی ترجمه نموده است. ابن ندیم می گوید: «کتاب الحیوان را که شامل نوزده مقاله است ابن بطریق از سریانی به عربی ترجمه نمود.» به این مطلب بعضی دیگر نیز تصریح کرده اند. . البته با توجه به آنچه درباره خصوصیت مترجم می گویند به نظر می رسد این ترجمه چندان دقیق و صحیح نباشد. ابن ابی اصیبعه درباره یحیی بن بطریق می گوید: «وی با زبان عربی آن چنان که شایسته است آشنا نبود و همین طور اطلاع چندانی از یونانی نداشت.»
ساختار کتاب
این اثر دارای چهارده بخش (فصل) است. محقق اثر کتاب را در سه بخش ارائه کرده است؛ بدین گونه که در بالای هر صفحه از کتاب متن اثر ذکر شده است. در ذیل آن اختلاف نسخ ارائه شده و در بخش سوم نیز توضیحات الفاظ و عبارات و نکاتی که محقق لازم به ذکر دانسته ارائه شده است.
گزارش محتوا
این اثر و بلکه همه آثاری که از مکتب طبی یونان به دست ما رسیده است از چند جهت قابل توجه و اعتنا است. اول: این آثار بازگوکننده اندیشه و مبانی علمی تمدن بزرگ قبل از اسلام است و از این رو نکات جالب و سودمندی برای تحقیق در آن به چشم می خورد. دوم: آثار مکتب یونان گاه زیربنای مکاتب دیگر بوده اند؛ از این رو شناخت خصائص مکاتب زیر بنایی برای پایه ریزی مکتب جدید سودمند و بلکه ضروری است. سوم: وجه تاریخی این آثار غیرقابل انکار است. این خود ارثی است که تمدن های کهن برای تمدنهای بعد از خود به یادگار گذاشته اند. البته اهمیت این آثار از جهت دیگری نیز قابل اعتنا است و آن مربوط به ترجمه این آثار از زبان های بیگانه به زبان عربی است. هرچند- چنان که در بخش معرفی کتاب گفتیم- مترجم این اثر در ترجمه کتاب چندان دقیق عمل نکرده است و از این رو تا حدی اثر را از اعتبار انداخته است اما به هر حال آشنایی با نظریات بزرگان علم، خصوصا کسی مثل ارسطو کاری سودمند و مفید است. توصیف معده و روده در ماهی ها و مارها و وجه شباهت و تفاوت آنها، کبد و مری حیوانات و ارتباط مری با طول عمر، بزاق و وظیفه آن در سرعت هضم غذا، ماساریقا یا روده بند و جایگاه وجود آن و وظایف آن، معرفی و خصوصیات جزئی و کلی بعضی از حیوانات و شیوه تنفس حیوانات، عناوین فصول مختلف کتاب است.
وضعیت کتاب
...

پیشنهاد کاربران

بپرس