کاخ میان پشته

کاخ، موزه میان پشته در استان گیلان، شهرستان انزلی، شهر بندر انزلی و در منطقه میان پشته بین دو پل انزلی و پل غازیان در محوطه وسیعی واقع شده است. [ ۱]
زمین کلی کاخ ۱۰۲۶۶۶ متر مربع و زیر بنای دو طبقه ۱۱۶۸ متر مربع می باشد. طبقه همکف از از قسمت بیرونی تا حدود یک متر از سطح زمین دارای یک شیب ملایم جهت نما و استحکام می باشد. بدنه ساختمان از سنگ بلوک ۲۵×۲۵×۵۰ سانتی متری و دو جداره ساخته شده و بین دو جداره حدود ۱۰ سانتیمتر فاصله نهاده اند. کاخ دارای ۱۱ اتاق و یک سالن پذیرایی با چهار سرویس حمام و دستشویی در ساختمان می باشد. سقف کلیه اتاق ها بتن آرمه بوده و روی سقف از داخل اتاق ها گچ بری شده و تعدادی مجسمه کوچک از گچ، بر حاشیه اتصال دیوار - سقف به چشم می خورد. در اتاق ها لوسترهای کریستال آویزان است ولی در سرسرا که ارتفاع از کف تا سقف طبقه دوم بیش از ۱۲ متر است، لوستر بزرگ ۶۰ شاخه ای کریستال با زنجیری آویزان است. ابتدا برای کاخ بامی از بتن آرمه ساخته بودند و گنبد آهنی رویش را با حلب سفید پوشانده بودند. در تعمیرات قبلی دو شیر و تاج پهلوی را که در سمت شمالی بالای ساختمان بوده، برداشتند. کاخ دارای یک در بزرگ از سمت شمال است که پس از یک راهروی پهن سرسرای کاخ نمایان می شود که پلکانی پهن را دربردارد و پلکان به دو سمت شرقی و غربی به سمت طبقه بالا منتهی می شود و ما بین این پلکان پنجره های بزرگی به سمت جنوب وجود دارد که به نقش خورشید ساخته اند. منطقه وسیع زمین کاخ دارای چهار خیابان است که کاخ در تقاطع آن قرار دارد. در طرفین خیابان های اصلی کاخ درخت های سرو کاشته و کناره های خیابان را با بوته های کیش «شمشاد» محصور کرده بودند. در داخل محوطه چهار خیابان ها صدها درخت نارنج را با نظم و ترتیب کاشته بودند که منظره ای جالب و بسیار فرح انگیز داشت؛ که در برف سنگین سال ۱۳۲۸ بسیاری از درخت های نارنج کاخ می سوزد و خشک می شود. کاخ را با مبلغ ۷۵۰۰۰۰ ریال قیمت تمام شده آن را اعلام نمودند. تاریخ ۱۳۱۵ نشاندهنده تاریخ تقریبی پایان کار ساختمان کاخ است. در اوایل سال ۱۳۶۳ مقدار ۲۲۵۰۰ متر مربع از کل زمین کاخ در سمت جنوب شرقی را به منظور احداث مسجد امیرالمؤمنین ( ع ) و مجتمع علوم دینی و برگزاری نماز جمعه جدا کرده و آن را محصور کردند.
این بنا در سال ۱۳۰۷ یک بار دچار آتش سوزی شد که در زمان رضا شاه برای اقامت وی آن را بازسازی کردند و نام کاخ سلطنتی به آن نهادند. به این نوع بناها در عهد قاجار کلاه فرنگی می گفتند. کاخ خوشتاریا بدستور رضا شاه در سال ۱۳۰۳ به تعمیر و بازسازی پرداخته شد. پس از این که خوشتاریا امتیاز چوب و بریدن درخت های جنگلهای تالش را دریافت کرد ضمن اینکه کارخانه ای در حوالی کرگانرود برپا نمود، کارخانه چوب بری دیگری در میان پشته احداث نمود و قصری دو طبقه و با شکوه و زیبا از چوب ساختند و از کارخانه برق این قصر را در نور غرق کردند. پس از این که ساختمان کاخ آتش گرفت بدستور رضاشاه مهندس علی خان معمار مخصوص شاه، نقشه این کاخ را طراحی کرده و مهندس مظلومیان آرشیتک و رئیس فنی اداره بندر مأمور اجرای آن گردیده است. این کاخ در سال ۱۳۰۸ آغار به کار کرده و پس از دو سال ۱۳۱۰ بپایان رسید، ولی پیمانکار آن می گوید در سال ۱۳۱۳–۱۳۱۴ بپایان رسید. از جمله کارهای هنری این ساختمان پله ایست که طبقات سهگانه را به هم وصل می کند، به طوری که اگر شخصی در شیروانی باشد پله ها بدون پایه جاگذاری شدند که در آن واحد کف زیرین را خواهد دید، ابتکار این پله از چوب به دست حاجی آقا نامی بوده. نجاری این ساختمان با استاد باقر قزوینی انجام گرفت، پنجره ای که در ضلع جنوبی ساختمان به صورت خورشیدی است توسط او ساخته شده. در نمای شمالی آن در بالا کاخ ابتدا دو شیر وجود داشته که توسط مهندسین مهاجر به نام نعلبنیانس طراحی شده. گچبری و گچ کاری داخل اتاق ها به وسیلهٔ استاد محمود و پدرش که از همدان آمدند انجام گرفت. نقاشی های داخل ساختمان به وسیلهٔ استاد رضا رنگچی انجام گرفت.