کبودجامه

کَبودجامه
قوم یا قبیله ای از مردم ناحیۀ شرقی استرآباد بزرگ در دوران سلاجقه، خوارزمشاهیان و مغولان. نام این مردم تا عصر صفویه همچنان بر این قسمت از استرآباد باقی بود. ناحیه کبودجامه، تا حدودی با کوهسار فندرسک و حاجیلر (مینودشت کنونی) و حدود جرجان قدیم (ناحیه گنبد کاووس) مطابق است. کرسی کبودجامگان، شهرک نو بود که آثار آن هنوز در خاک گوکلان های ترکمن صحرا باقی است. بعضی مورخان و جغرافیانویسان قدیم، قلمرو کبودجامگان را تا خوارزم امتداد داده اند و این بیشتر از جهت تَوَسُّع اسمی دشت خوارزم و تطبیق دنباله های آن با قسمتی از قلمرو کبودجامگان بوده است. بزرگان کبودجامه در قرن ۶ق، حاکم قلمرو خود بودند و در زمرۀ اتباع خوارزمشاه قرار داشتند و در هنگام اقتدار سلسله دوم باوندیان مازندران (۴۶۶ـ۶۰۶ق) از متحدان و حتی از اتباع آنان به شمار می آمدند و آن گونه که از نوشته های جهانگشای جوینی برمی آید، اصفهبد نامیده می شدند. میان کبودجامگان و باوندیان مازندران، وصلت خانوادگی برقرار بود. خروج اصفهبد کبودجامه، شاید نصرت الدین محمد، از سپاه سلطان محمد خوارزمشاه، سبب پیروزی قوای گورخان قراخانی شد. خوارزمشاه ظاهراً به دلایلی از این دست، نصرت الدین و فرزندش کیخسرو را کشت و از قرار معلوم حکومت اصفهبدان کبودجامه را در آغاز قرن ۷ق برانداخت. هنگامی که سلطان محمد خوارزمشاه از بیم مغولان به مازندران گریخت، رکن الدین، برادرزاده و یا عموی نصرت الدین که پس از او به مغولان پیوسته و دوباره حاکم کبودجامه شده بود، به تعقیب وی برخاست و سلطان ناگزیر به یکی از جزایر دریای خزر گریخت. در ۶۳۰ق، اصفهبد نصرت الدین کبودجامه، که به احتمال قوی، جانشین رکن الدین کبودجامه بود، به همراه چند نفر از سرداران مغول و گروهی از بزرگان مازندران به دربار اوگتای قاآن بود.