کتاب الاَغانی نوشته ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین بن محمد اموی قرشی شامل برگزیده آوازها و دانشنامه شعر و ادب و قصه ها و اساطیر و موسیقی عرب در عصر جاهلی و اموی و صدر دولت عباسی تا آخر قرن سوم هجریست. هر آواز را با شرح حال شاعر و خواننده و نوازنده و آهنگ ساز و تفصیل لحن آن ثبت کرده و وزن عروضی و مشکلات لغوی و مناسبات تاریخی و نوادر و حکایات مربوط به آن را در ذیل هر آواز بیان کرده است. تاریخ شروع تألیف اغانی معلوم نیست و در ثبت روایات نظم طبقاتی و تاریخی و الفبایی رعایت نشده است. الاغانی سند اصالت موسیقی ایرانی در فرهنگ عربی و بزرگترین و مشروح ترین مجموعه ادبی و بیانگر اوضاع اجتماعی و فرهنگی و زندگی درباری و شهری و صحرایی و وضع لباس و خوراک و خلقیات و آداب و عادات عرب است. نثر کتاب روان و فصیح است و از منابع موثق و مهم متون کلاسیک عربی است. اغانی جمع کلمه أغنیه ( به ضم یا کسر همزه و تشدید یا تخفیف یاء مفتوح ) کلام موزون و آهنگینی است که به آواز و با ساز خوانده میشود. مترادف آن در فارسی ترانه است.
... [مشاهده متن کامل]
به علاوه خزانه افکار و لغات و مضامین و امثال و حکم و اشعار عربی رایج در فارسی است. افسانه های عشقی مانند لیلی و مجنون و اسامی عرایس الشعر مثل سعدی و سلمی و ثریا و. . . و اسامی منازل عرب در ادبیات فارسی غالبا از اغانی گرفته شده است. این دانشنامه نشان میدهد که موسیقی در پایتخت خلافت، هنر ایرانیان بوده و عود فارسی و اصطلاحات و تعالیم موسیقی را آنها در عربی رایج نمودند. خلاصه آنکه اغانی دانشنامه فرهنگ و هنر و ادبیات عرب قدیم و جامع اخباری است که در کتابهای اغانی قبل از او نوشته شده و سند عمده تاریخ تطور شعر و موسیقی در زبان عربی است.
الاغانی نخستین بار در بولاق مصر ( ۱۲۸۵ ق / ۱۸۶۸ م ) بر اساس نسخه های نامطمئن و ناقص در ۲۰ جلد به چاپ رسید. حدود ۲۰ سال پس از آن، خاورشناس آمریکایی، برونو روایاتی پراکنده از نسخه های خطی گوناگون گرد آورد و مجموعه آنها را به عنوان جلد ۲۱ اغانی به چاپ رسانید. چندی پس از انتشار جلد ۲۱، گویدی به تهیه فهرستی از همه مجلدات اغانی دست زد و به نام "فهرستهای اغانی بر حسب الفباً در لیدن ( ۱۸۹۵ - ۱۹۰۰ م ) منتشر ساخت. اشارات و توضیحات در این فهرست، بسیار سودمند، و به زبان فرانسه است.
در ۱۳۲۳ ق/ ۱۹۰۵م بر اساس همان چاپ بولاق و تکمله برونو و فهارس گویدی چاپ جدیدی از اغانی در چاپ خانه تقدم قاهره انتشار یافت که به نام چاپ ساسی معروف است. سپس به سال ۱۳۳۴ ق طبع دیگری با مقدمه محمد شنقیطی در قاهره صورت گرفت. چاپهای دیگری هم از الاغانی در قاهره انتشار یافته است.
کیفیت اغانی چنان است که به آسانی ترجمه را بر نمیتابد. به همین سبب یکی دو اقدامی که در این باب صورت گرفته، ناچار در همان آغاز کار متوقف شده است نخستین آنها ترجمه به لاتین از کوزه گارتن ۱۸۴۰ م است، که از جلد اول آن فراتر نرفت همین جلد توسط دکتر محمد حسین مشایخ فریدنی در دو جلد جلد اول به سال ۱۳۵۶ ش و جلد دوم به سال ۱۳۶۴ ش - به چاپ رسید.
از ویژگیهای این کتاب نثر روان و فصیح آن است که آن را در شمار منابع موثق و مهم متون کلاسیک عربی قرار داده است. اغانی دانشنامه فرهنگ و ادبیات عرب قدیم و سند عمده تاریخ تطور شعر و موسیقی در زبان عربی است. روند انتقال از داستانهای کهن به نو، از زوایات شاهان به حکایات عامه مردم و از سخن جدی به طنز، خواننده را به خواندن کتاب مایل تر میسازد. البته کتاب او اثری تنها سرگرم کننده نیست، زیرا همه چیز در آن به شیوه ای عالمانه عرضه میشود. همه اطلاعات آن در نظر خود او اسنادی معتبر دارند و برای آنکه اعتبار علمی آنها بر همگان مسلم باشد لازم میآید همه را به سلسله سندی که حلقه های آن را بزرگترین دانشمندان زمان تشکیل میدهند، مستند سازد.
اما همین سلسله سندهای به ظاهر جدی و حدیث وار ابوالفرج بحثهای بس دراز و پایان ناپذیری را برانگیخته است. یکی از بحث ها اینست که سلسله سندها، مسئله بسیار گنگ مآخذ و منابع اغانی را پدید میآورد. اولا باید دید که این راویان کیانند و تا چه حدی میتوان به روایاتشان اعتماد کرد؟ ثانیا چرا همیشه این روایات «گفتاری» جلوه میکند، نه «نوشتاری» حال آنکه ابو الفرج بارها و بارها پس از ذکر سلسله گفتاری سند، به کتابی اشاره میکند که روایت در آن مذکور بوده است. یاقوت در نقد این کتاب میگوید: مؤلف در این کتاب در بسیاری جاها وعده میدهد که مطلبی را دربارهٔ فلان شخص در جایی دیگر ذکر خواهد کرد، اما به این وعده عمل نمیکند. همچنین یادآور میشود که اصوات مذکور در این کتاب ۹۹ صوت است نه ۱۰۰ صوت که در ابتدای کتاب متذکر میشود.
رده های صفحه: آثار ابوالفرج اصفهانی آثار ادبی عربی کتاب های دار احیاء تراث عربی کتاب های موسیقی کتاب های هنری
قس عربی
کتاب الأغانی, کتاب للأدیب العربی أبی الفرج الأصفهانی
ینطوی الکتاب على ثلاثة أجزاء رئیسیة:
ثلاث أغانٍ اختارها المغنی إبراهیم الموصلی للخلیفة الواثق ثم 100 أغنیة أخرى من اختیار نفس المطرب.
أخبار عمن لحنوا أغانی من الخلفاء وأقاربهم.
أغانٍ من اختیار الإصفهانی.
محتویات [اعرض]
[عدل]تعریف بالکتاب
قام الأصفهانى بتألیف الکتاب فی خمسین عاماً وبعد أن انتهى منه أهداه إلى سیف الدولة الحمدانی فأعطاه ألف دینار ولما سمع الحاکم بن عباد ذلک استقل هذا المبلغ لذلک العمل الضخم والمجهود الرائع وأرسل الیه الحاکم الثانی خلیفة الأندلس ملتمساً نسخة من الکتاب مقابل ألف دینار عیناً ذهباً أخرى فأرسل الأصفهانى له نسخة منقحة قبل أن یوزع الکتاب فی العراق. وقد سمی الأصفهانى الکتاب بهذا الاسم لأنه بنى مادته فی البدایة على مائة أغنیة کان الخلیفة هارون الرشید قد طلب من مغنیه الشهیر إبراهیم الموصلى أن یختارها له وضم إلیها أغانى أخرى غنیت للخلیفة الواثق بالله وأصواتاً أخرى اختارها المؤلف بنفسه. وینطوی کل جزء على الأشعار التی لحنت وأخبار الشعراء الذین نظموها من . . .
... [مشاهده متن کامل]
به علاوه خزانه افکار و لغات و مضامین و امثال و حکم و اشعار عربی رایج در فارسی است. افسانه های عشقی مانند لیلی و مجنون و اسامی عرایس الشعر مثل سعدی و سلمی و ثریا و. . . و اسامی منازل عرب در ادبیات فارسی غالبا از اغانی گرفته شده است. این دانشنامه نشان میدهد که موسیقی در پایتخت خلافت، هنر ایرانیان بوده و عود فارسی و اصطلاحات و تعالیم موسیقی را آنها در عربی رایج نمودند. خلاصه آنکه اغانی دانشنامه فرهنگ و هنر و ادبیات عرب قدیم و جامع اخباری است که در کتابهای اغانی قبل از او نوشته شده و سند عمده تاریخ تطور شعر و موسیقی در زبان عربی است.
الاغانی نخستین بار در بولاق مصر ( ۱۲۸۵ ق / ۱۸۶۸ م ) بر اساس نسخه های نامطمئن و ناقص در ۲۰ جلد به چاپ رسید. حدود ۲۰ سال پس از آن، خاورشناس آمریکایی، برونو روایاتی پراکنده از نسخه های خطی گوناگون گرد آورد و مجموعه آنها را به عنوان جلد ۲۱ اغانی به چاپ رسانید. چندی پس از انتشار جلد ۲۱، گویدی به تهیه فهرستی از همه مجلدات اغانی دست زد و به نام "فهرستهای اغانی بر حسب الفباً در لیدن ( ۱۸۹۵ - ۱۹۰۰ م ) منتشر ساخت. اشارات و توضیحات در این فهرست، بسیار سودمند، و به زبان فرانسه است.
در ۱۳۲۳ ق/ ۱۹۰۵م بر اساس همان چاپ بولاق و تکمله برونو و فهارس گویدی چاپ جدیدی از اغانی در چاپ خانه تقدم قاهره انتشار یافت که به نام چاپ ساسی معروف است. سپس به سال ۱۳۳۴ ق طبع دیگری با مقدمه محمد شنقیطی در قاهره صورت گرفت. چاپهای دیگری هم از الاغانی در قاهره انتشار یافته است.
کیفیت اغانی چنان است که به آسانی ترجمه را بر نمیتابد. به همین سبب یکی دو اقدامی که در این باب صورت گرفته، ناچار در همان آغاز کار متوقف شده است نخستین آنها ترجمه به لاتین از کوزه گارتن ۱۸۴۰ م است، که از جلد اول آن فراتر نرفت همین جلد توسط دکتر محمد حسین مشایخ فریدنی در دو جلد جلد اول به سال ۱۳۵۶ ش و جلد دوم به سال ۱۳۶۴ ش - به چاپ رسید.
از ویژگیهای این کتاب نثر روان و فصیح آن است که آن را در شمار منابع موثق و مهم متون کلاسیک عربی قرار داده است. اغانی دانشنامه فرهنگ و ادبیات عرب قدیم و سند عمده تاریخ تطور شعر و موسیقی در زبان عربی است. روند انتقال از داستانهای کهن به نو، از زوایات شاهان به حکایات عامه مردم و از سخن جدی به طنز، خواننده را به خواندن کتاب مایل تر میسازد. البته کتاب او اثری تنها سرگرم کننده نیست، زیرا همه چیز در آن به شیوه ای عالمانه عرضه میشود. همه اطلاعات آن در نظر خود او اسنادی معتبر دارند و برای آنکه اعتبار علمی آنها بر همگان مسلم باشد لازم میآید همه را به سلسله سندی که حلقه های آن را بزرگترین دانشمندان زمان تشکیل میدهند، مستند سازد.
اما همین سلسله سندهای به ظاهر جدی و حدیث وار ابوالفرج بحثهای بس دراز و پایان ناپذیری را برانگیخته است. یکی از بحث ها اینست که سلسله سندها، مسئله بسیار گنگ مآخذ و منابع اغانی را پدید میآورد. اولا باید دید که این راویان کیانند و تا چه حدی میتوان به روایاتشان اعتماد کرد؟ ثانیا چرا همیشه این روایات «گفتاری» جلوه میکند، نه «نوشتاری» حال آنکه ابو الفرج بارها و بارها پس از ذکر سلسله گفتاری سند، به کتابی اشاره میکند که روایت در آن مذکور بوده است. یاقوت در نقد این کتاب میگوید: مؤلف در این کتاب در بسیاری جاها وعده میدهد که مطلبی را دربارهٔ فلان شخص در جایی دیگر ذکر خواهد کرد، اما به این وعده عمل نمیکند. همچنین یادآور میشود که اصوات مذکور در این کتاب ۹۹ صوت است نه ۱۰۰ صوت که در ابتدای کتاب متذکر میشود.
رده های صفحه: آثار ابوالفرج اصفهانی آثار ادبی عربی کتاب های دار احیاء تراث عربی کتاب های موسیقی کتاب های هنری
قس عربی
کتاب الأغانی, کتاب للأدیب العربی أبی الفرج الأصفهانی
ینطوی الکتاب على ثلاثة أجزاء رئیسیة:
ثلاث أغانٍ اختارها المغنی إبراهیم الموصلی للخلیفة الواثق ثم 100 أغنیة أخرى من اختیار نفس المطرب.
أخبار عمن لحنوا أغانی من الخلفاء وأقاربهم.
أغانٍ من اختیار الإصفهانی.
محتویات [اعرض]
[عدل]تعریف بالکتاب
قام الأصفهانى بتألیف الکتاب فی خمسین عاماً وبعد أن انتهى منه أهداه إلى سیف الدولة الحمدانی فأعطاه ألف دینار ولما سمع الحاکم بن عباد ذلک استقل هذا المبلغ لذلک العمل الضخم والمجهود الرائع وأرسل الیه الحاکم الثانی خلیفة الأندلس ملتمساً نسخة من الکتاب مقابل ألف دینار عیناً ذهباً أخرى فأرسل الأصفهانى له نسخة منقحة قبل أن یوزع الکتاب فی العراق. وقد سمی الأصفهانى الکتاب بهذا الاسم لأنه بنى مادته فی البدایة على مائة أغنیة کان الخلیفة هارون الرشید قد طلب من مغنیه الشهیر إبراهیم الموصلى أن یختارها له وضم إلیها أغانى أخرى غنیت للخلیفة الواثق بالله وأصواتاً أخرى اختارها المؤلف بنفسه. وینطوی کل جزء على الأشعار التی لحنت وأخبار الشعراء الذین نظموها من . . .