کوانزیم

کوآنزیم. کوآنْزیم (coenzyme)
(یا: کمک زیمامه) جزء کوچک غیر پروتئینی ترکیبات آلی که به آنزیم می چسبد و برای عملکرد درست آنزیم ضروری است. کوآنزیم های دارای اتصال محکم را گروه های افزایشی می نامند. به گونه های دارای اتصال سست و غیر آلی کوفاکتور (عامل کمکی) می گویند. کوآنزیم طی واکنش معمولاً تغییر نمی یابد، ولی در صورت تغییر، به سرعت به شکل اولیۀ خود برمی گردد. کوآنزیم های مشهور عبارت اند از اِن اِی دی، اِی تی پی و کوآنزیم اِی. بیشتر کوآنزیم ها نوکلئوتیدها، مثل اِی تی پی (آدنوزین تری فسفات)؛ اِن اِی دی (نیکوتینامید آدنین دی نوکلئوتید)؛ فلاوین نوکلئوتیدها؛ یوریدین دی فسفات که در سوخت و ساز گالاکتوز به کار می رود؛ گوانوزین تری فسفات که در ساختن پروتئین به کار می رود؛ سایتدین نوکلئوتیدها که برای ساخت اسیدهای چرب به کارمی روند؛ استیل کوآنزیم اِی که در ساخت گلوکز، اسیدهای چرب، و استروئیدها به کار می رود. سایتوکروم ها از کوآنزیم های مهم در تشکیل اِی تی پی اند. ویتامین ها برای موجودات زنده بسیار پراهمیت اند، زیرا بسیاری از آن ها پیش سازهای کوآنزیم هایی اند که برای فعالیت طبیعی ضروری اند. کوفاکتورهای دارای اتصال سست معمولاً یون های فلزی اند. یون های روی برای فعالیت آنزیم های الکل دهیدروژناز، کربونیک آنیدراز، و کربوکسی پپتیداز ضروری اند، در حالی که منیزیوم برای فعالیت آنزیم هایی مثل انواع ATPase لازم است که گروه های فسفات را انتقال می دهند. آهن را سایتوکروم ها، پراکسیداز، و نیز کاتالاز و فردوکسین، ناقل الکترون فتوسنتزی، به کار می گیرند. پتاسیم برای پیروات فسفوکیناز، و سدیم برای فعالیت انواع ATPase غشاها ضروری اند. کوفاکتورهای فلزی ممکن است به دو روش عمل کنند: یا با ایجاد پیوندهایی آنزیم و پیش ماده را کنار یکدیگر نگه می دارند یا فعالیت کاتالیزوری دارند. مثلاً، اتم آهن در آنزیم کاتالاز مرکز کاتالیزوری تجزیۀ پراکسید هیدروژن است. با این همه، عموماً کوفاکتورها مواد حد واسط انتقال الکترون یا ترکیبات حامل گروه های فعال اند.