[ویکی نور] آراء اهل المدینه الفاضله و مضاداتها. فارابی در این اثر سعی کرد اصول منطقی و عقلانی زندگی بشری را با مبانی مذهبی که بدان سخت معتقد بود درآمیزد و طرحی نو برای اداره جوامع بشری دراندازد ؛ بنابراین فارابی در همـان قـرون اولیه اسـلامی به دنبال آرمان شهری است که اسلام نوید آن را داده و اصول آن را پایه گذاری نموده است ولی حکام به ظاهر مسلمان از آن فاصله گرفته اند. به همین دلیل افکار او در مورد مدینه فاضله خصوصاً حکومـت فــضلا و دانــشمندان بــر چنـین جامعه ای بـه رویاگرایی تـعبیر شـده اسـت.
تحقیق کتاب به قلم علی بوملحم صورت گرفته است.
کتاب با مقدمه محقق آغاز و مطالب در سی وهفت باب، سامان دهی شده است.
در مقدمه محقق، به جایگاه و رتبه کتاب اشاره شده، سپس خلاصه ای از مطالب کتاب، ارائه گردیده است.
ابواب کتاب را می توان به دو بخش عمده فلسفی و سیاسی اجتماعی، به شرح زیر تقسیم نمود که در واقع، بخش نخست مقدمه ای است بر بخش دوم:
انسان جز در جامعه نمی تواند باقی بماند و به بدترین کمالات دست یابد جوامع بشری بر دو گونه اند: برخی از آن ها کامل و برخی دیگر غیر کامل اند . جوامع کامل نیز بر سه گونه بزرگ (آباد)، میانه (امت) و کوچک (مدینه) تقسیم می شوند. جوامع غیر کامل عبارتند از: روستا، محله، کوی و منزل. فارابی معتقد است خیر برتر و کمال نهایی به مدینه (شهر ) می رسد، نه اجتماعی که کمتر و ناقص تر از آن است. مدینه فاضله همانند پیکری کامل و تام است که اعضای آن برای تحقق بخشیدن به زندگی و حفظ آن با یکدیگر همکاری می کنند . همان گونه که هریک از اعضای پیکر آدمی را بر دیگر مرتبتی است و همگی تحت فرمان یک رئیس -که همان قلب است- قرار دارند و شهر نیز باید این گونه باشد و همان گونه که قلب نخستین عضوی است که در بدن شکل می گیرد و سپس آن (قلب) سبب شکل گیری و پدید آمدن سایر اعضا می گردد و سامان دهی اعضا با قلب است، رئیس شهر نیز این گونه است و او باید کامل ترین عضو شهر باشد و نخست او باید استقرار یابد تا بتواند شهر را نظم بخشد و آن را سامان دهی کند. رئیس شهر کسی است که انسانیت در او به طور کامل تحقق یافته، عقل او تمام معقولات را به دست آورده باشد و عقل بالفعل (عقل مستفاد) شده باشد. عقل مستفاد عقلی است میانه عقل فعال و عقل هیولانی که همان عقل بالقوه خالی از هرگونه معقولی است. قوه مخیله رئیس باید به گونه ای باشد که بتواند آنچه را که عقل فعال بر آن پرتو می افکند ، بپذیرد و آن را به زبانی محسوس بازگوید. این شخص به واسطه چیزهایی که از عقل فعال به عقل منفعلش افاضه می شود، فیلسوف است و فیلسوف به واسطه آنچه از او به قوه مخیله اش افاضه می شود و نیز به واسطه آنچه وی از رویدادهای حال و آینده با نیکوترین زبان بازگو می کند، پیامبر است و چنین کسی رئیس شهر، امت و جامعه بزرگ آباد فاضله است . رئیس مدینه فاضله دارای دوازده ویژگی است. برخی از این ویژگی ها به جسم اختصاص دارد و این ویژگی ها عبارتند از اینکه: خوش فهم باشد، آنچه را که می فهمد به خوبی حفظ کند، باهوش و زیرک باشد، خوش بیان باشد، دوستدار تعلیم و یادگیری باشد. برخی دیگر از ویژگی های او هم به اخلاق مربوط می شود. ویژگی های اخلاق رئیس عبارتند از اینکه: آزمند نباشد ، دوستدار راستی باشد، نفس او بزرگ باشد، از امور ناپسند و پست دوری گزیند، دوستدار عدالت باشد و عزم و اراده ای نیرومند داشته باشد. گردآمدن چنین ویژگی هایی در یک نفر امری دشوار است و جز در مواردی اندک و یا یکی پس از دیگری یافت نمی شود؛ بنابراین هرگاه در زمانی چنین فردی یافت نشد شرایع و قوانینی که از سوی این رئیس اول وضع شده، مورد عمل قرار خواهد گرفت و در این صورت، رئیس دوم که جانشین رئیس اول شده کسی است که در او باید شش شرط وجود داشته باشد: حکیم باشد، حافظ قوانینی که رؤسای اول وضع کرده اند باشد، قدرت ادراک و استنباط او درباره موضوعاتی که در مورد آن ها از پیشینیان حکم و قانونی باقی نمانده، قوی و نیکو باشد، اندیشه ای نیکو داشته باشد، قدرت ارشاد و هدایت او از راه گفتار نیکو باشد، از صنایع نظامی و صناعت جنگی برخوردار باشد .
تحقیق کتاب به قلم علی بوملحم صورت گرفته است.
کتاب با مقدمه محقق آغاز و مطالب در سی وهفت باب، سامان دهی شده است.
در مقدمه محقق، به جایگاه و رتبه کتاب اشاره شده، سپس خلاصه ای از مطالب کتاب، ارائه گردیده است.
ابواب کتاب را می توان به دو بخش عمده فلسفی و سیاسی اجتماعی، به شرح زیر تقسیم نمود که در واقع، بخش نخست مقدمه ای است بر بخش دوم:
انسان جز در جامعه نمی تواند باقی بماند و به بدترین کمالات دست یابد جوامع بشری بر دو گونه اند: برخی از آن ها کامل و برخی دیگر غیر کامل اند . جوامع کامل نیز بر سه گونه بزرگ (آباد)، میانه (امت) و کوچک (مدینه) تقسیم می شوند. جوامع غیر کامل عبارتند از: روستا، محله، کوی و منزل. فارابی معتقد است خیر برتر و کمال نهایی به مدینه (شهر ) می رسد، نه اجتماعی که کمتر و ناقص تر از آن است. مدینه فاضله همانند پیکری کامل و تام است که اعضای آن برای تحقق بخشیدن به زندگی و حفظ آن با یکدیگر همکاری می کنند . همان گونه که هریک از اعضای پیکر آدمی را بر دیگر مرتبتی است و همگی تحت فرمان یک رئیس -که همان قلب است- قرار دارند و شهر نیز باید این گونه باشد و همان گونه که قلب نخستین عضوی است که در بدن شکل می گیرد و سپس آن (قلب) سبب شکل گیری و پدید آمدن سایر اعضا می گردد و سامان دهی اعضا با قلب است، رئیس شهر نیز این گونه است و او باید کامل ترین عضو شهر باشد و نخست او باید استقرار یابد تا بتواند شهر را نظم بخشد و آن را سامان دهی کند. رئیس شهر کسی است که انسانیت در او به طور کامل تحقق یافته، عقل او تمام معقولات را به دست آورده باشد و عقل بالفعل (عقل مستفاد) شده باشد. عقل مستفاد عقلی است میانه عقل فعال و عقل هیولانی که همان عقل بالقوه خالی از هرگونه معقولی است. قوه مخیله رئیس باید به گونه ای باشد که بتواند آنچه را که عقل فعال بر آن پرتو می افکند ، بپذیرد و آن را به زبانی محسوس بازگوید. این شخص به واسطه چیزهایی که از عقل فعال به عقل منفعلش افاضه می شود، فیلسوف است و فیلسوف به واسطه آنچه از او به قوه مخیله اش افاضه می شود و نیز به واسطه آنچه وی از رویدادهای حال و آینده با نیکوترین زبان بازگو می کند، پیامبر است و چنین کسی رئیس شهر، امت و جامعه بزرگ آباد فاضله است . رئیس مدینه فاضله دارای دوازده ویژگی است. برخی از این ویژگی ها به جسم اختصاص دارد و این ویژگی ها عبارتند از اینکه: خوش فهم باشد، آنچه را که می فهمد به خوبی حفظ کند، باهوش و زیرک باشد، خوش بیان باشد، دوستدار تعلیم و یادگیری باشد. برخی دیگر از ویژگی های او هم به اخلاق مربوط می شود. ویژگی های اخلاق رئیس عبارتند از اینکه: آزمند نباشد ، دوستدار راستی باشد، نفس او بزرگ باشد، از امور ناپسند و پست دوری گزیند، دوستدار عدالت باشد و عزم و اراده ای نیرومند داشته باشد. گردآمدن چنین ویژگی هایی در یک نفر امری دشوار است و جز در مواردی اندک و یا یکی پس از دیگری یافت نمی شود؛ بنابراین هرگاه در زمانی چنین فردی یافت نشد شرایع و قوانینی که از سوی این رئیس اول وضع شده، مورد عمل قرار خواهد گرفت و در این صورت، رئیس دوم که جانشین رئیس اول شده کسی است که در او باید شش شرط وجود داشته باشد: حکیم باشد، حافظ قوانینی که رؤسای اول وضع کرده اند باشد، قدرت ادراک و استنباط او درباره موضوعاتی که در مورد آن ها از پیشینیان حکم و قانونی باقی نمانده، قوی و نیکو باشد، اندیشه ای نیکو داشته باشد، قدرت ارشاد و هدایت او از راه گفتار نیکو باشد، از صنایع نظامی و صناعت جنگی برخوردار باشد .
wikinoor: آراء_أهل_المدینة_الفاضلة_و_مضاداتها