اغاز و انجام

[ویکی فقه] آغاز و انجام. آغاز و اَنْجام، عنوان شماری از رسالات و کتابهای کلامی و عرفانی و علمی به زبان فارسی، نوشته تنی چند از دانشوران مسلمان ایرانی، بیشتر شیعی است.
برخی از کسانی که ذیل این عنوان اثری پدید آورده اند، از این قرارند:
← اَبْهَری
(۱) آخوند همدان، فهرست خطی، ص۲۵۲.(۲) آستان قدس، فهرست، ۱۰/۲۱۶-۲۱۷.(۳) آقابزرگ، الذریعه، ۱/۳۵-۳۶، ۲/۹-۱۰، ۳/۱۰۵-۱۰۶، ۴/۵۰۸-۵۰۹، ۷/۶۷، ۱۵/۱۸۰.(۴) آیت الله مرعشی، فهرست خطی، ۲/۲۹۸، ۵/۳۲۳.(۵) امین، محسن، اعیان الشیعه، بیروت، دارالتعارف، ۱۴۰۳ق/۹/۴۰۶.(۶) اهدایی مشکوه، فهرست خطی، ۳/۸۳۰-۸۳۱.(۷) حاجی خلیفه، کشف الظنون، استانبول، ۱۹۴۱م، ۲/۱۰۷۶.(۸) حجتیه قم، فهرست خطی، ص۱۲۳.(۹) خانقاه نوربخش، فهرست خطی، ۱/۲۰۱-۲۰۲.(۱۰) دارالکتب، فهرس المخطوطات الفارسیه، ۱۰/۲۰۱.(۱۱) دانشکده الهیات تهران، فهرست خطی، ص۱۴۴، ۳۲۸، ۳۲۹.(۱۲) سنا (سابق)، فهرست خطی، ۱/۱۲۰.(۱۳) شورای ملی (سابق)، فهرست خطی، ۷/۲، ۹ (۲) /۶۳۳، ۶۶۴-۶۶۵، ۱۵/۲۰۱.(۱۴) کتابخانه مرکزی، فهرست خطی، ۱۶/۱۵۱.(۱۵) کتابخانه ملی، فهرست خطی، ۵/۶۲-۶۳، ۶/۵۹۷-۵۹۸.(۱۶) کحّاله، عمررضا، معجم المؤلفین، بیروت، داراحیاءالتراث العربی، ۱۱/۲۵۸.(۱۷) گنج بخش، فهرست خطی، ۳/۴۴۹.(۱۸) مدرّس، فارسی، ۱/۷۸، ۲/۲۵۴۰-۲۵۴۱.(۱۹) ملی ملک، فهرست خطی، ۲/۴.(۲۰) منزوی، احمد، فهرست خطی فارسی، ۱/۲۳۴-۲۳۵، ۲ (۱) /۷۲۱-۷۲۵، ۱۰۱۴-۱۰۱۵.(۲۱) نصیرالدین طوسی، محمد بن حسن، آغاز و انجام، دانشگاه تهران، ۱۳۳۵ش.(۲۲) وزیری یزد، فهرست خطی، ۵/۱۵۲۲.
منبع
دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «آغاز و انجام»، ج۱، ص۲۳۶.
...

[ویکی نور] آغاز و انجام. آغاز و انجام، عنوان شماری از رساله ها و کتاب های کلامی و عرفانی و علمی به زبان فارسی، نوشته تنی چند از دانشوران ایرانی، بیشتر شیعی، می باشد. یکی از این دانشوران که ذیل این عنوان اثری پدید آورده، خواجه نصیر الدین طوسی است. اثر او رساله مختصر و فشرده ای در باب مبدأ و معاد است که در آن اصول عقاید اسلامی را به روش عرفانی - فلسفی، تأویل کرده است و در طرح و بیان عقاید خویش، تا حدّی به فلسفه اسماعیلی و روش باطنی نظر دارد. او، این رساله را به درخواست دوستی عزیز که جویای دانستن احوال آخرت بوده، تألیف کرده و خود، آن را «تذکرة» نامیده است.
این کتاب، دارای 20 فصل است و در پایان آن، تعلیقات آیت الله حسن زاده آملی ، مشتمل بر یک مقدمه، مدخل، پیش گفتار و توضیحاتی که مربوط به هر کدام از فصل های بیست گانه کتاب است، ذکر شده است.
فهرست مطالب مطرح شده در کتاب، عبارت است از: صفت آخرت و ذکر سالکانش و اسباب اعراض مردمان در جهان از آن و آفات آن اعراض؛ اشاره به مبدأ و معاد و آمدن از فطرت اولی و رسیدن به آن جا و ذکر شب قدر و روز قیامت؛ اشاره به هر دو جهان و ذکر مراتب مردم در این جهان و آن جهان؛ اشاره به مکان و زمان آخرت؛ اشاره به حشر خلایق؛ ذکر احوال اصناف خلق در آن جهان و ذکر بهشت و دوزخ؛ اشاره به صراط؛ اشاره به صحایف اعمال و کرام الکاتبین و نزول ملائکه و شیاطین به نیکان و بدان؛ اشاره به ثواب و به حساب و طبقات اهل حساب؛ اشاره به وزن اعمال و ذکر میزان؛ درنوردیدن آسمان ها؛ دمیدن در صور و تبدیل زمین و آسمان؛ احوال روز رستاخیز و وقوف خلق به عرصات؛ درهای بهشت و دوزخ؛ زبانیه دوزخ؛ جوی های بهشت؛ خازن بهشت و دوزخ؛ درخت های زقوم و طوبی؛ حور العین؛ ثواب و عقاب و عدل.
تفصیل پاره ای از مطالب فوق: راه آخرت، آشکار است و پیمودنش آسان، چون مردم از همان جا آمده اند، بنا بر این، آنچه دیدنی یا شنیدنی است، یک بار دیده و شنیده اند، ولی فراموش کرده اند...
سبب روی گردانی مردم از آخرت، سه چیز است: 1. شوائب طبیعت، مانند شهوت و غضب و توابع آن از قبیل حب جاه و مال و غیر آن؛ 2. وساوس عادت، مانند تسویلات نفس اماره و...؛ 3. نوامیس امثله، مانند تقلید جاهلان عالم نما و...

[ویکی فقه] آغاز و انجام (خواجه نصیر طوسی). «آغاز و انجام»، عنوان شماری از رساله ها و کتاب های کلامی و عرفانی و علمی به زبان فارسی ، نوشته تنی چند از دانشوران ایرانی، بیشتر شیعی، می باشد.
یکی از این دانشوران که ذیل این عنوان اثری پدید آورده، خواجه نصیر الدین طوسی است. اثر او رساله مختصر و فشرده ای در باب مبدا و معاد است که در آن اصول عقاید اسلامی را به روش عرفانی- فلسفی، تاویل کرده است و در طرح و بیان عقاید خویش، تا حدی به فلسفه اسماعیلی و روش باطنی نظر دارد. او، این رساله را به درخواست دوستی عزیز که جویای دانستن احوال آخرت بوده، تالیف کرده و خود، آن را «تذکرة» نامیده است.
ساختار
این کتاب، دارای ۲۰ فصل است و در پایان آن، تعلیقات آیة الله حسن زاده آملی ، مشتمل بر یک مقدمه، مدخل، پیش گفتار و توضیحاتی که مربوط به هر کدام از فصل های بیست گانه کتاب است، ذکر شده است. آغاز و انجام ،
گزارش محتوا
فهرست مطالب مطرح شده در کتاب، عبارت است از: صفت آخرت و ذکر سالکانش و اسباب اعراض مردمان در جهان از آن و آفات آن اعراض؛ اشاره به مبدا و معاد و آمدن از فطرت اولی و رسیدن به آن جا و ذکر شب قدر و روز قیامت ؛ اشاره به هر دو جهان و ذکر مراتب مردم در این جهان و آن جهان؛ اشاره به مکان و زمان آخرت؛ اشاره به حشر خلایق؛ ذکر احوال اصناف خلق در آن جهان و ذکر بهشت و دوزخ ؛ اشاره به صراط ؛ اشاره به صحایف اعمال و کرام الکاتبین و نزول ملائکه و شیاطین به نیکان و بدان؛ اشاره به ثواب و به حساب و طبقات اهل حساب؛ اشاره به وزن اعمال و ذکر میزان ؛ درنوردیدن آسمان ها؛ دمیدن در صور و تبدیل زمین و آسمان ؛ احوال روز رستاخیز و وقوف خلق به عرصات؛ درهای بهشت و دوزخ؛ زبانیه دوزخ ؛ جوی های بهشت؛ خازن بهشت و دوزخ؛ درخت های زقوم و طوبی ؛ حور العین ؛ ثواب و عقاب و عدل . تفصیل پاره ای از مطالب فوق: راه آخرت، آشکار است و پیمودنش آسان، چون مردم از همان جا آمده اند، بنا بر این، آنچه دیدنی یا شنیدنی است، یک بار دیده و شنیده اند، ولی فراموش کرده اند... سبب روی گردانی مردم از آخرت، سه چیز است: ۱. شوائب طبیعت، مانند شهوت و غضب و توابع آن از قبیل حب جاه و مال و غیر آن؛ ۲. وساوس عادت ، مانند تسویلات نفس اماره و... ؛ ۳. نوامیس امثله، مانند تقلید جاهلان عالم نما و... ثواب از فضل خداست و عقاب از عدل او، بدین سبب، «من جاء بالحسنة فله خیر منها و من جاء بالسیئة فلا یجزی الذین عملوا السیئات الا ما کانوا یعملون»
قصص/سوره۲۸، آیه۴۲.
...

[ویکی فقه] آغاز و انجام (طوسی). «آغاز و انجام» عنوان شماری از رساله ها و کتابهای کلامی و عرفانی و علمی به زبان فارسی ، نوشته تنی چند از دانشوران ایرانی، بیشتر شیعی می باشد.
یکی از این دانشوران که ذیل این عنوان اثری پدید آورده خواجه نصیر الدین طوسی است. اثر او رساله مختصر و فشرده ای در باب مبدا و معاد است که در آن اصول عقاید اسلامی را به روش عرفانی- فلسفی تاویل کرده است و در طرح و بیان عقاید خویش تا حدی به فلسفه اسماعیلی و روش باطنی نظر دارد. او این رساله را به درخواست دوستی عزیز که جویای دانستن احوال آخرت بوده تالیف کرده و خود آن را « تذکرة » نامیده است.
ساختار کتاب
این کتاب دارای ۲۰ فصل است درباره صفت آخرت، مبدا و معاد، دو جهان و مراتب مردم در آن دو، مکان و زمان آخرت، حشر خلایق، احوال خلق در آن جهان، صراط ، نامه اعمال، ثواب و حساب، وزن اعمال، درنوردیدن آسمانها، دمیدن در صور ، احوال روز رستاخیز ،بهشت و دوزخ ، زبانیه دوزخ، جویهای بهشت، خازن بهشت و دوزخ، درختهای زقوم و طوبی،حور العین ،ثواب و عقاب و عدل . نمونه گرایش شدید خواجه به تاویل، مطالبی است که در فصل نوزدهم عنوان می کند.
← سخن علامه حسن زاده
این کتاب دارای نسخ خطی فراوانی است که در کتابخانه موزه بریتانیا و نیز کتابخانه های ایران ( تهران ،مشهد ،همدان ،قم ) و پاکستان و مصر نگهداری می گردد. نسخه ای از آن در دانشگاه تهران به شماره ۲۴۰۱ موجود است نسخه حاضر در برنامه با مقدمه و شرح و تعلیقات آیت الله حسن حسن زاده آملی در قطع رقعی با جلد شومیز در ۲۳۲ صفحه برای بار چهارم در سال ۱۳۷۴ ه. ش توسط «سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی» ایران، منتشر شده است.

[ویکی فقه] آغاز و انجام (کتاب). «آغاز و انجام»، عنوان شماری از رساله ها و کتاب های کلامی و عرفانی و علمی به زبان فارسی ، نوشته تنی چند از دانشوران ایرانی، بیشتر شیعی، می باشد.
یکی از این دانشوران که ذیل این عنوان اثری پدید آورده، خواجه نصیر الدین طوسی است. اثر او رساله مختصر و فشرده ای در باب مبدا و معاد است که در آن اصول عقاید اسلامی را به روش عرفانی- فلسفی، تاویل کرده است و در طرح و بیان عقاید خویش، تا حدی به فلسفه اسماعیلی و روش باطنی نظر دارد. او، این رساله را به درخواست دوستی عزیز که جویای دانستن احوال آخرت بوده، تالیف کرده و خود، آن را «تذکرة» نامیده است.
ساختار
این کتاب، دارای ۲۰ فصل است و در پایان آن، تعلیقات آیة الله حسن زاده آملی ، مشتمل بر یک مقدمه، مدخل، پیش گفتار و توضیحاتی که مربوط به هر کدام از فصل های بیست گانه کتاب است، ذکر شده است. آغاز و انجام ،
گزارش محتوا
فهرست مطالب مطرح شده در کتاب، عبارت است از: صفت آخرت و ذکر سالکانش و اسباب اعراض مردمان در جهان از آن و آفات آن اعراض؛ اشاره به مبدا و معاد و آمدن از فطرت اولی و رسیدن به آن جا و ذکر شب قدر و روز قیامت ؛ اشاره به هر دو جهان و ذکر مراتب مردم در این جهان و آن جهان؛ اشاره به مکان و زمان آخرت؛ اشاره به حشر خلایق؛ ذکر احوال اصناف خلق در آن جهان و ذکر بهشت و دوزخ ؛ اشاره به صراط ؛ اشاره به صحایف اعمال و کرام الکاتبین و نزول ملائکه و شیاطین به نیکان و بدان؛ اشاره به ثواب و به حساب و طبقات اهل حساب؛ اشاره به وزن اعمال و ذکر میزان ؛ درنوردیدن آسمان ها؛ دمیدن در صور و تبدیل زمین و آسمان ؛ احوال روز رستاخیز و وقوف خلق به عرصات؛ درهای بهشت و دوزخ؛ زبانیه دوزخ ؛ جوی های بهشت؛ خازن بهشت و دوزخ؛ درخت های زقوم و طوبی ؛ حور العین ؛ ثواب و عقاب و عدل . تفصیل پاره ای از مطالب فوق: راه آخرت، آشکار است و پیمودنش آسان، چون مردم از همان جا آمده اند، بنا بر این، آنچه دیدنی یا شنیدنی است، یک بار دیده و شنیده اند، ولی فراموش کرده اند... سبب روی گردانی مردم از آخرت، سه چیز است: ۱. شوائب طبیعت، مانند شهوت و غضب و توابع آن از قبیل حب جاه و مال و غیر آن؛ ۲. وساوس عادت ، مانند تسویلات نفس اماره و... ؛ ۳. نوامیس امثله، مانند تقلید جاهلان عالم نما و... ثواب از فضل خداست و عقاب از عدل او، بدین سبب، «من جاء بالحسنة فله خیر منها و من جاء بالسیئة فلا یجزی الذین عملوا السیئات الا ما کانوا یعملون» «هر کس کار نیکو کند، پاداشش به از آن است و هر کس کار بد کند، بدکاران را جز آنچه می کردند، کیفر ندهند.» ... گفتاری از علامه حسن زاده آملی (در بخش تعلیقات رساله حاضر): «آغاز و انجام»، یکی از مآخذ و مصادر علمی حکمت متعالیه ملا صدراست و در چندین فصل موقف هفتم الهیات اسفار و نیز در اکثر فصول باب یازدهم نفس اسفار، نظر به مطالب این رساله دارد... کیف کان، در این رساله، در واقع سخن از شرح حال انسان ، در هر عالم است جز آن که در فصل دوم و هفدهم و برخی از مواضع دیگر در اثنای سخن، به اختصار و ایجاز از آغاز؛ یعنی مبدا تعالی و آمدن انسان از فطرت اولی اشارتی رفته است، نه بدان نحو که مثلا در مبدا و معاد شیخ رئیس و مولی صدرا از مبدا بحث می شود، لذا سزاوار است که این رساله را یکی از رسائل در معرفت نفس؛ یعنی روان شناسی بشناسیم و بدانیم.
نسخه شناسی
...

[ویکی شیعه] آغاز و انجام (کتاب). آغاز و اَنجام، عنوان شماری از رسالات و کتاب های کلامی و عرفانی و علمی به زبان فارسی است. برخی از مهم ترین کسانی که کتابی با این عنوان دارند عبارتند از: اثیرالدین ابهری (درگذشت حدود۶۶۰ق)، محمد احمدی، ابوالخیر محمد تقی‎ فارسی، کمال الدین کاشی(درگذشت۷۳۰ یا ۷۳۵ق)، عزالدین نسفی و خواجه نصیر الدین طوسی.
رساله‎ مبدأ و معاد ابهری دارای ۲ بخش است.
بخش اول، ۶ فصل بدین ترتیب دارد: