ابن اجدابی ابراهیم بن اسماعیل

[ویکی نور] «اِبْنِ اَجْدابی، ابواسحاق ابراهیم بن اسماعیل لُواتی طرابلسی» (سدة 6ق)، ادیب، لغت شناس و آشنا به علوم قرآن، فقه، کلام، هیأت و نجوم بود. گویا نیاکان وی از قبایل بربری لواته بودند که در اَدابیه، واقع در میان بَرُقه و طرابلسِ غرب سکونت داشتند و به همین سبب وی به ابن اجدابی شهرت یافت. او در طرابلس غرب به دنیا آمد و در همین شهر علوم متداول عصر خویش را فراگرفت و ظاهراً هیچ گاه از این شهر خارج نشد. تجانی (د 721ق) که تقریباً منبعی است که درباره زندگانی ابن اجدابی اطلاعات نسبتاً مفصلی به دست می دهد، در رحله خود (ص264) گوید: از ابن اجدابی پرسیدند: «تو که هرگز برای کسب علم، پای بیرون ننهاده ای، این علم تو را چگونه حاصل آمد؟» وی پاسخ داد: «من آن را از دو دروازه هُواره و زناته کسب کرده ام». در آن زمان دانشمندانی از شرق و غرب طرابلس به آن شهر در می آمدند و ابن اجدابی به دیدارشان می رفت و کسب دانش می کرد.
از زندگانی وی و نیز شاگردان، استادان و معاصران او اطلاعی به دست ما نرسیده است، تنها می دانیم که وی با ابن هانش طرابلسی، قاضی طرابلس در سال های 444-477ق، معاصر بود.
از آن جا که ابن اجدابی خطی خوش داشته، گویا به استنساخ کتاب نیز می پرداخته است. گویند امیر ابوزکریای حفصی (625 -647ق.) به کتاب هایی که به خط وی نوشته شده بود، اشتیاق بسیار داشت، چنان که وقتی خبر یافت کتاب «الفصیح» به خط ابن اجدابی در طرابلس به فروش رفته است، پیکی به آن جا فرستاد تا کتاب را برای وی باز خرد.
تاریخ ولادت او روشن نیست و سال مرگ او با اختلاف فاحش، 650 و پیش از 600ق یاد شده است، اما معاصر بودنش با قاضی ابن هانش نشان می دهد که در حدود نیمه دوم قرن 5ق زنده بوده است. وی در طرابلس درگذشت و در همان جا مدفون گردید.
او آثار متعددی دارد، بدین قرار:
1. کفایة المتحفّظ و نهایة المتلفّظ.