[ویکی نور] ابن جنی، ابوالفتح عثمان بن جنی موصلی (321-392ق)، عالم به صرف و نحو، لغت و ادب عرب می باشد.پدر او برده ای رومی از آن سلیمان بن فهد ازدی موصلی بود که «جنی» نام داشت و جنی خود به گفته سیوطی معرب گنی است.
ابن جنی در موصل زاده شد. از دوران کودکی و نوجوانی او اطلاعی در دست نیست. جز این که در آغاز جوانی، در جامع موصل، به تدریس صرف مشغول بوده است. در آن هنگام، ابوعلی فارسی بر آن دیار گذشت و مدرس جوان را در مسأله ای صرفی آزمود. چون ابن جنی از دادن پاسخ عاجز ماند، در سلک شاگردان ابوعلی درآمد و تا درگذشت استاد، یعنی چهل سال تمام، در سفر و حضر، ملازم او شد. به اعتبار این چهل سال، آغاز آشنایی او و ابوعلی را در 337ق می توان پنداشت.
از دیگر استادان او می توان از: محمد بن حسن ابوالعطار مقری، ابی حاتم، و قصرب نام برد. نیز چنین استنباط می شود که آغاز زندگی و تحصیلات وی در موصل بوده و در خدمت احمد بن محمد ابوالعباس موصلی (اخفش دوم) علم نحو آموخته است. ابن جنی گر چه دست پرورده ابوعلی و برجسته ترین شاگرد او به شمار می آید، اما استادان دیگری نیز در عراق، موصل و شام داشته و خود در اجازه نامه های که به نام حسین بن احمد بن نصر، نوشته به این امر تصریح کرده است. از جمله استادان او، یکی متنبی است. مصاحبت های این دو بیشتر در حلب و در خلال سال های 337 تا 346ق بوده است، چه متنبی در آن هنگام در دربار امیر سیف الدوله به سر می برده است. ابن جنی با آن که تا پایان عمر ابوعلی عنوان شاگردی او را داشته، قبل از درگذشت او، خود استادی بزرگ به شمار می آمده و شماری از کتاب های خود را در حیات استاد، تألیف کرده و مورد تحسین او واقع شده است و پس از درگذشت استاد به جانشینی او بر مسند تدریس در بغداد تکیه زده و در عالم ادب، ریاست به وی منتهی شده است.
ابن جنی شاگردان بسیاری تربیت کرده که بعدها خود از دانشمندان بنام در ادب عرب شده اند؛ از جمله معروف ترین آن هاست: ابوالقاسم عمر بن ثابت ثمانینی، ابوالحسن علی بن عبیدالله سمسمی، ابواحمد عبدالسلام بصری، علی بن زید قاشانی (کاشانی)، ثابت بن محمد جرجانی، ابوعبدالله حسن بن احمد بن نصر، محمد بن عبدالله بن شاهویه.
وی با امرا، سلاطین و برخی از بزرگان عصر خود ارتباط و مراوده داشته است و به نقل ابن قفطی، در خاندان دیلمیان: عضدالدوله و فرزندانش را خدمت کرد و کتاب «البشری و الظفر» را نیز در تفسیر بیتی از اشعار عضدالدوله برای همو نوشت. ابن قفطی نوع خدمت ابن جنی را نزد این شهریاران معلوم نکرده است. برخی به استناد نوشته یاقوت، ابن جنی را کاتب انشاء دربار عضد الدوله و صمصام الدوله دانسته اند.
بی شک ابن جنی مانند استاد خود ابوعلی فارسی به مذهب اعتزال می گرایید. او در بحث از برخی مسائل نحوی مطالبی آورده است که بر مذهب او دلالت تمام دارد. مؤلفان شیعی او را شیعی مذهب می دانند و ظاهراً چند عامل باعث چنین تصوری شده است: از جمله آن که وی با شریف رضی و سید مرتضی بسیار نزدیک بود و نیز بر امام علی و اهل بیت(ع) به روش شیعیان درود می فرستاد.
ابن جنی در موصل زاده شد. از دوران کودکی و نوجوانی او اطلاعی در دست نیست. جز این که در آغاز جوانی، در جامع موصل، به تدریس صرف مشغول بوده است. در آن هنگام، ابوعلی فارسی بر آن دیار گذشت و مدرس جوان را در مسأله ای صرفی آزمود. چون ابن جنی از دادن پاسخ عاجز ماند، در سلک شاگردان ابوعلی درآمد و تا درگذشت استاد، یعنی چهل سال تمام، در سفر و حضر، ملازم او شد. به اعتبار این چهل سال، آغاز آشنایی او و ابوعلی را در 337ق می توان پنداشت.
از دیگر استادان او می توان از: محمد بن حسن ابوالعطار مقری، ابی حاتم، و قصرب نام برد. نیز چنین استنباط می شود که آغاز زندگی و تحصیلات وی در موصل بوده و در خدمت احمد بن محمد ابوالعباس موصلی (اخفش دوم) علم نحو آموخته است. ابن جنی گر چه دست پرورده ابوعلی و برجسته ترین شاگرد او به شمار می آید، اما استادان دیگری نیز در عراق، موصل و شام داشته و خود در اجازه نامه های که به نام حسین بن احمد بن نصر، نوشته به این امر تصریح کرده است. از جمله استادان او، یکی متنبی است. مصاحبت های این دو بیشتر در حلب و در خلال سال های 337 تا 346ق بوده است، چه متنبی در آن هنگام در دربار امیر سیف الدوله به سر می برده است. ابن جنی با آن که تا پایان عمر ابوعلی عنوان شاگردی او را داشته، قبل از درگذشت او، خود استادی بزرگ به شمار می آمده و شماری از کتاب های خود را در حیات استاد، تألیف کرده و مورد تحسین او واقع شده است و پس از درگذشت استاد به جانشینی او بر مسند تدریس در بغداد تکیه زده و در عالم ادب، ریاست به وی منتهی شده است.
ابن جنی شاگردان بسیاری تربیت کرده که بعدها خود از دانشمندان بنام در ادب عرب شده اند؛ از جمله معروف ترین آن هاست: ابوالقاسم عمر بن ثابت ثمانینی، ابوالحسن علی بن عبیدالله سمسمی، ابواحمد عبدالسلام بصری، علی بن زید قاشانی (کاشانی)، ثابت بن محمد جرجانی، ابوعبدالله حسن بن احمد بن نصر، محمد بن عبدالله بن شاهویه.
وی با امرا، سلاطین و برخی از بزرگان عصر خود ارتباط و مراوده داشته است و به نقل ابن قفطی، در خاندان دیلمیان: عضدالدوله و فرزندانش را خدمت کرد و کتاب «البشری و الظفر» را نیز در تفسیر بیتی از اشعار عضدالدوله برای همو نوشت. ابن قفطی نوع خدمت ابن جنی را نزد این شهریاران معلوم نکرده است. برخی به استناد نوشته یاقوت، ابن جنی را کاتب انشاء دربار عضد الدوله و صمصام الدوله دانسته اند.
بی شک ابن جنی مانند استاد خود ابوعلی فارسی به مذهب اعتزال می گرایید. او در بحث از برخی مسائل نحوی مطالبی آورده است که بر مذهب او دلالت تمام دارد. مؤلفان شیعی او را شیعی مذهب می دانند و ظاهراً چند عامل باعث چنین تصوری شده است: از جمله آن که وی با شریف رضی و سید مرتضی بسیار نزدیک بود و نیز بر امام علی و اهل بیت(ع) به روش شیعیان درود می فرستاد.
wikinoor: ابن_جنی،_عثمان_بن_جنی