اناجیل غیررسمی

دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] اناجیل غیررسمی، به موازات چهار انجیل، از ده ها کتاب دیگر با عنوان انجیل نام برده شده است که از آنها، تحت عناوین غیررسمی، غیرقانونی یا اپوکریفایی نام برده می شود. این آثار، در همان دوره نگارش و قانونی شدن چهار انجیل قانونی و تا چندین قرن پس از آن به نگارش درآمده و محتوای آن، زندگی و سخنان حضرت عیسی (علیه السّلام) است، اما دقیقاً قالب و چارچوب چهار انجیل رسمی را رعایت نکرده است.
بخش اصلی مجموعه عهد جدید همان انجیل های چهارگانه است که در واقع، زندگی نامه و سخنان حضرت عیسی (علیه السّلام) است. به گفته بیشتر دانشمندان قدیم و جدید، این چهار انجیل بین سال های ۶۵ تا ۱۰۰ میلادی نوشته شده و بین سال های ۱۵۰ تا ۱۸۰ میلادی رسمی و قانونی شده است. به موازات این چهار انجیل، از ده ها کتاب دیگر با عنوان انجیل نام برده شده است که از آنها، تحت عناوین غیررسمی، غیرقانونی یا اپوکریفایی نام برده می شود. این آثار، در همان دوره نگارش و قانونی شدن چهار انجیل قانونی و تا چندین قرن پس از آن به نگارش درآمده و محتوای آن، زندگی و سخنان حضرت عیسی است، اما دقیقاً قالب و چارچوب چهار انجیل رسمی را رعایت نکرده است. برخی از این اناجیل، صرفاً سخنانی از حضرت عیسی (علیه السّلام) را نقل کرده است و برخی صرفاً معجزاتی از آن حضرت را؛ برخی از آنها حوادثی از زندگی عیسی و پدر و مادر او را نقل کرده است که در اناجیل دیگر نیامده است. نسخه های کاملی از برخی از این نوشته ها موجود است و از برخی از آنها صرفاً پاره هایی به جای مانده و از برخی دیگر فقط جملاتی که عالمان سده های نخست مسیحی آنها را نقل کرده اند. آشنایی با این اناجیل دست کم از دو جهت مهم است، یکی این که فضای انجیل نویسی را در سده های نخست نشان می دهد و دیگر این که به کار تطبیقی کمک می کند؛ زیرا برای نمونه در مواردی که درباره زندگی عیسی بین قرآن مجید و اناجیل رسمی اختلاف است، گاهی برخی از اناجیل غیررسمی حادثه را شبیه قرآن نقل کرده است. نوشتار حاضر در پی آن است که این اناجیل را به اختصار معرفی کرده، اشارهای به محتوا، تاریخ نگارش، زبان اصلی، نویسنده احتمالی و زمان نگارش آنها کند.انجیل لوقا، که یکی از چهار انجیل رسمی و قانونی عهد جدید است، با این عبارت آغاز می شود:عالی جناب تئوفیلوس، بسیاری کوشیده اند شرح زندگی عیسی مسیح را به نگارش در آورند و برای انجام این کار، از مطالبی استفاده کرده اند که از طریق شاگردان او و شاهدان عینی وقایع، در دسترس ما قرار گرفته است. اما از آنجا که من خود، این مطالب را از آغاز تا پایان، با دقت بررسی و مطالعه کرده ام، چنین صلاح دیدم که ماجرا را به طور کامل و به ترتیب برایتان بنویسم. دانشمندان برآنند که انجیل لوقا بین سال های ۷۵ـ ۸۵ میلادی نوشته شده است. از فقره فوق بر می آید که در این زمان، یعنی اواخر قرن اول، انجیل نویسی امری متعارف بوده و تعداد زیادی انجیل موجود بوده است. دانشمندان برآنند که دو انجیل مرقس و متی، از اناجیل قانونی، قبل از انجیل لوقا نوشته شده است، پس باید تعداد زیادی انجیل، غیر از این دو انجیل، در زمان نگارش انجیل لوقا موجود بوده باشد.از سوی دیگر، فرایند قانونی شدن مجموعه عهد جدید، روندی تدریجی بوده است. این فرایند در نیمه قرن دوم هنوز به نتیجه مشخصی نرسیده بود و ظاهراً از نوشته ای که از ایرنئوس باقی مانده، برداشت می شود که در ربع آخر قرن دوم چهار انجیل رسمی فعلی به عنوان کتاب های قانونی پذیرفته شده و گویا پرونده اناجیل قانونی در این زمان بسته شده بود. درباره کل مجموعه عهد جدید، هر چند تکلیف بخش عمده این کتاب ها تا پایان قرن دوم روشن شده، اما درباره برخی از آنها نزاع تا پایان چهارم ادامه داشته و در این زمان پرونده نهایی عهد جدیدِ قانونی، شامل ۲۷ کتاب و نوشته بسته شد. پس یک دوره چهار قرنی را باید دوره نگارش و رسمیت یافتن متون مقدس مسیحی به حساب آورد. در خلال این دوره و مدتی پس از آن، به موازات چهار عنوان نوشته که در مجموعه عهد جدید وجود دارد، یعنی انجیل، اعمال، نامه و مکاشفه، نوشته های دیگری با همین عناوین به وجود آمده که در مجموعه عهد جدید قانونی پذیرفته نشده است. بخش عمده این نوشته ها تحت عنوان انجیل قرار دارد که به گونه ای به زندگی و شخصیت و تعالیم عیسی یا بخشی از آنها می پردازد. این اناجیل در بسیاری از موارد با اناجیل رسمی اختلاف دارد و زندگی حضرت عیسی را به گونه دیگری نشان می دهد. در برخی از این اناجیل گزارش زندگی عیسی در بخش هایی با گزارش قرآن مجید از این ماجرا نزدیک و شبیه است.تعداد این اناجیل زیاد است؛ به گونه ای که گفته می شود که تعداد آنها به بیش از دو دوجین می رسد. در این نوشتار برآنیم که مهم ترین و معروف ترین این اناجیل را به اختصار معرفی کنیم. نویسندگان مسیحی این اناجیل را به صورت های مختلف دسته بندی کرده، تحت چند عنوان به آنها پرداخته اند. آنان «انجیلِ برنابا» را در این مجموعه نمی آورند، و ما بر آنیم که به اختصار درباره این مجموعه در هفت محور به بحث بپردازیم.
اناجیل کودکی و والدین عیسی
از میان اناجیل غیرقانونی، چند انجیل زیر به تولد و کودکی عیسی یا زندگی مریم یا یوسف نجار پرداخته است:
← انجیل یعقوب
برخی از نوشته ها به حوادث پایان زندگی عیسی از قبیل رنج های او و برخاستن او از قبر پرداخته اند. این حوادث در هر چهار انجیل قانونی با تفاوت هایی نقل شده، اما گاهی بین این نوشته های غیرقانونی، و اناجیل قانونی تفاوت هایی دیده می شود.
← انجیل پطرس
...

پیشنهاد کاربران

بپرس