بلورنگاری پرتوی ایکس ( به انگلیسی: X - Ray Crystallography ) ( یا به اختصار XRC ) ، علم کاربردی تعیین ساختار اتمی و مولکولی بلور است که در آن ساختار بلوری موجب پراش باریکه پرتو ایکس برخورد کننده به آن در جهات متعدد به خصوصی می گردد. با اندازه گیری زوایا و شدت های این پرتوهای پراش یافته، بلورنگار قادر به تولید تصویر سه بعدی از چگالی الکترون های درون بلور خواهد بود. از چگالی الکترونی اش می توان میانگین موقعیت اتم های بلور، پیوندهای شیمیایی بینشان، بی نظمی های بلورنگارانه و اطلاعات متنوع دیگری را تعیین کرد.
از آنجا که بسیاری از مواد همچون نمک ها، فلزات، کانی ها، نیم رساناها، به علاوه انواع مولکول های غیر آلی، آلی و زیست شناختی، قادر به تشکیل بلور اند، بلورنگاری پرتوی ایکس ( XRC ) در توسعه انواع شاخه های علمی نقش بنیادینی داشته است. در اولین دهه های استفاده از XRC، اندازه اتم ها، طول، نوع پیوندهای شیمیایی و تفاوت های سطح اتمی مواد مختلف به خصوص مواد معدنی و آلیاژها تعیین شد. همچنین این روش ساختار و عملکرد بسیاری از مولکول های زیستی از جمله ویتامین ها، داروها، پروتئین ها و نوکلئیک اسیدهایی چون DNA را هویدا ساخت. XRC هنوز هم روش اولیه جهت مشخص کردن ساختار اتمی مواد جدید و تمیز موادی است که توسط آزمایش های دیگر مشابه به نظر آمده اند. همچنین تعیین ساختارهای بلوری به کمک پرتوی ایکس مسئول تشخیص خواص غیرعادی الکترونیکی یا کشسانی یک ماده بوده، بر روی برهمکنش ها و فرایندهای شیمیایی نور افکنده، یا به عنوان پایه ای برای طراحی دارو جهت مقابله با بیماری ها می پردازد.
برای اندازه گیری پراش اشعه ایکس تک بلورها، بلور مورد نظر را روی یک گونیومتر سوار می کنند. گونیومتر را جهت قرار دادن بلور در جهات معینی به کار می برند. بلور را با پرتوهای اشعه ایکس تک رنگی که کانون آن به دقت تعیین شده نورافشانی کرده و الگوی پراشی از لکه هایی با فواصل منظم تولید می شود که به انعکاس ها معروف اند. تصاویر دو بعدی که در جهات مختلف گرفته شده اند، با استفاده از روش ریاضیاتی تبدیل فوریه و ترکیب داده های شیمیایی حاصل از نمونه ترکیب شده تا این تصاویر در نهایت به مدل سه بعدی از چگالی الکترون های درون بلور تبدیل شود. اگر بلور ها خیلی کوچک بوده یا سازمان درونی یکپارچه ای نداشته باشند، وضوح تصاویر پایین آمده یا حتی خطاهایی در آن به وجود خواهد آمد.
این نوشته برگرفته از سایت ویکی پدیا می باشد، اگر نادرست یا توهین آمیز است، لطفا گزارش دهید: گزارش تخلفاز آنجا که بسیاری از مواد همچون نمک ها، فلزات، کانی ها، نیم رساناها، به علاوه انواع مولکول های غیر آلی، آلی و زیست شناختی، قادر به تشکیل بلور اند، بلورنگاری پرتوی ایکس ( XRC ) در توسعه انواع شاخه های علمی نقش بنیادینی داشته است. در اولین دهه های استفاده از XRC، اندازه اتم ها، طول، نوع پیوندهای شیمیایی و تفاوت های سطح اتمی مواد مختلف به خصوص مواد معدنی و آلیاژها تعیین شد. همچنین این روش ساختار و عملکرد بسیاری از مولکول های زیستی از جمله ویتامین ها، داروها، پروتئین ها و نوکلئیک اسیدهایی چون DNA را هویدا ساخت. XRC هنوز هم روش اولیه جهت مشخص کردن ساختار اتمی مواد جدید و تمیز موادی است که توسط آزمایش های دیگر مشابه به نظر آمده اند. همچنین تعیین ساختارهای بلوری به کمک پرتوی ایکس مسئول تشخیص خواص غیرعادی الکترونیکی یا کشسانی یک ماده بوده، بر روی برهمکنش ها و فرایندهای شیمیایی نور افکنده، یا به عنوان پایه ای برای طراحی دارو جهت مقابله با بیماری ها می پردازد.
برای اندازه گیری پراش اشعه ایکس تک بلورها، بلور مورد نظر را روی یک گونیومتر سوار می کنند. گونیومتر را جهت قرار دادن بلور در جهات معینی به کار می برند. بلور را با پرتوهای اشعه ایکس تک رنگی که کانون آن به دقت تعیین شده نورافشانی کرده و الگوی پراشی از لکه هایی با فواصل منظم تولید می شود که به انعکاس ها معروف اند. تصاویر دو بعدی که در جهات مختلف گرفته شده اند، با استفاده از روش ریاضیاتی تبدیل فوریه و ترکیب داده های شیمیایی حاصل از نمونه ترکیب شده تا این تصاویر در نهایت به مدل سه بعدی از چگالی الکترون های درون بلور تبدیل شود. اگر بلور ها خیلی کوچک بوده یا سازمان درونی یکپارچه ای نداشته باشند، وضوح تصاویر پایین آمده یا حتی خطاهایی در آن به وجود خواهد آمد.
wiki: بلورنگاری پرتوی ایکس