بی خانمانی

بی خانمان یا بی سرپناه به کسانی گفته می شود که خانه و سرپناهی دائمی برای زندگی و آسایش ندارند. افراد بی خانمان اغلب از داشتن و حفظ مسکن مناسب، امن، ایمن و متعارف محروم اند. به این افراد در جامعه ایران کارتن خواب نیز گفته می شود. [ ۱] تعریف قانونی بی خانمانی در کشورهای مختلف یا در حوزه های قضایی یک کشور واحد متفاوت است. [ ۲] واژه بی خانمان را می توان در مورد افرادی به کار برد که اقامت شبانه آن ها به یکی از این شکل هاست: پناهگاه بی خانمان ها، خانه امن در برابر خشونت خانگی، اقامت بلندمدت در مسافرخانه، خودرو، املاک تصرف شده، جعبه های مقوایی، شهرک های مملو از چادر، سرپناه های برزنتی ساخته شده از مواد دورریختنی یا هر شکل دیگری از مسکن سرهم بندی شده. بر مبنای تعریف خیریه ملی بی خانمان های بریتانیا، خانه صرفاً یک فضای فیزیکی نیست بلکه علاوه بر این ریشه ها، هویت، احساس امنیت و حس تعلق را در فرد ایجاد می کند و مکانی برای بهزیستی عاطفی است. [ ۳] دولت ایالات متحده در سرشماری بی خانمان ها[ ۴] [ ۵] این گروه را هم جزء بی خانمان ها در نظر می گیرد:افرادی که در مکان های عمومی یا خصوصی ای می خوابند که برای کاربری ای غیر از خوابیدن متعارف انسان ها طراحی شده است. [ ۶] [ ۷] در ایران بی خانمانی تعریف قانونی مشخصی ندارد و به واسطه پیوند آن با تکدی گری و اعتیاد جرم محسوب می شود. یک قانون بالادستی موجود در زمینه بی خانمانی مصوبه شورای عالی اداری با عنوان «طرح شناسایی و جمع آوری افراد متکدی» است که در اردیبهشت ۱۳۷۸ تصویب شده و هدف آن «اصلاح ساختار و ایجاد هماهنگی در فعالیت دستگاه های اجرایی و ارتقاء کارایی و بهبود روش های مربوط به مبارزه با تکدی و جمع آوری، شناسایی و تعیین وضعیت افراد بی سرپرست، گمشده، متواری، درراه مانده و موارد مشابه و همچنین تنظیم وظایف دستگاه های عمومی و دولتی» ذکر شده است. افراد مشمول مصوبه عبارت اند از «افراد معلول و ناتوان ( اعم از جسمی و ذهنی ) ، بی سرپرست، مجهول الهویه، در راه مانده، گمشده، متواری، افراد نیازمند غیرحرفه ای، متکدیان و ولگردان حرفه ای»نگاهی به سیاست های مبارزه با بی خانمانی در ایران بایگانی شده در ۱۸ اکتبر ۲۰۱۸ توسط Wayback Machine. بر اساس این قانون هر شکلی از زندگی خیابانی جرم است و افراد فوق بعد از گردآوری و غربال گری در اردوگاه های مخصوص این امر، یا ( در مورد معلولان و افراد ناتوان ذهنی ) به مراکز نگهداری بهزیستی ارجاع می شوند یا به علت ارتکاب جرم حداقل به مدت ۳ ماه با حکم قاضی مجبور به اقامت شبانه روزی در اردوگاه ( سامان سرا ) می شوند. قانون مبارزه با مواد مخدر نیز بیخانمان های معتاد را تحت عنوان معتاد متجاهر مجرم شناخته و بر اساس آن این افراد دستگیر و به ترک اجباری در کمپ محکوم می شوند.

بی خانِمانی (homelessness)
فقدان دسترسی به مسکنی مناسب. بی خانمان به افراد و خانواده هایی اطلاق می شود که در فضای باز و بدون حفاظ و سرپناه زندگی می کنند، همچنین افرادی که موقتاً در اقامتگاه ها، پناهگاه های شبانه، مؤسساتی مثل بیمارستان های روانی یا منزل دوستان و بستگان سکنا دارند. بی خانمانی ممکن است ناشی از جنگ، آتش سوزی، سیل، یا حوادثی مشابه، و نیز ناشی از خشونت در خانه، طلاق، بیکاری، یا کمبود مسکنِ ارزان باشد. بیشتر بی خانمان ها، مجرد، بی کار و فاقد مدرک تحصیلی اند؛ اکثراً سابقۀ خشونت در خانه دارند یا مبتلا به اختلالات روانی، اعتیاد به الکل یا مواد مخدرند. میزان مرگ ومیر آنان بیش از دیگران است. بی خانمانی احساس ناکامی به همراه می آورد و به انزوا، فقدان اعتماد به نفس، عدم نظارت بر ابتدایی ترین تصمیم ها و اعمال زندگی روزمره، ازجمله زمان و نوع خوراک، زمان و مکان استحمام، منجر می شود. بی خانمانی در سال های اخیر، به ویژه در میان جوانان، افزایش یافته است.