فردی تفکر انتقادی[ ۱] یا تفکر نَقّادانه[ ۲] دارد که قادر است با قصد محک زدن مسئله یا مبحثی، در مورد آن مسئله یا مبحثی، پرسش های مناسب بپرسد و اطّلاعات مربوط به آن را جمع آوری کند. سپس آن داده ها را دسته بندی و با منطق استدلال کند؛ و در پایان به یک نتیجهٔ قابل اطمینان دربارهٔ مسئله برسد.
ما با مهارت تفکر نقادانه به دنیا نمی آییم، بلکه مهارتیست که میتوانیم یاد بگیریم. کودکان با قدرت اندیشهٔ انتقادی به دنیا نمی آیند و این قابلیت را به طور طبیعی نیز ماورای اندازه ای که برای زنده ماندن نیاز دارند، کسب نمی کنند. بسیاری از انسان ها هیچ گاه آن را یاد نمی گیرند. همچنین این روش به سادگی توسط والدین و آموزگاران معمولی قابل آموزش به دانش آموزان نیست؛ بلکه به مربیان ویژه ای برای آموزش مهارت های اندیشهٔ انتقادی نیاز دارد. [ ۳]
هنگامی که مشغول اندیشیدن هستیم، معمولاً هدف ما فهمیدن چیزی است. می کوشیم تا پرسشی را پاسخ گوییم، مسئله ای را حل کنیم، نتیجه گیری را اثبات کنیم. می خواهیم بدانیم علت جنگ های داخلی چه بود، به کدام یک از نامزدها رأی دهیم یا چگونه به تعطیلات برویم تا به ورشکستگی مان نینجامد. در همهٔ این موارد، می توان گفت که می کوشیم معرفتی کسب کنیم که از پیش نداریم؛ و در اغلب موارد نمی توانیم آن معرفت را با مشاهدهٔ مستقیم حاصل کنیم. باید قدری استدلال کنیم، دو دو تا چهار تا کنیم، استنباط کنیم، و از اطلاعات موجود نتیجه گیری کنیم. [ ۴]
این شیوهٔ رویکرد به موضوعات را با صفت تحلیلی هم توصیف می کنند. تفکر انتقادی تفکری تحلیلی است، یعنی موضوع را می شکافد، اجزای آن را دانه دانه می سنجد و در ادامه شیوهٔ ترکیب آن ها را وارسی می کند. در دوران باستان ارسطو استاد این کار بوده است. شگرد تفکر ارسطو را نادیده گرفته اند. آنچه از ارسطو در قرون وسطی به مانع تفکر بدل می گردد، برخی آموزه های او بوده است. محتوای کار او مانع شناخت درست صورت و شیوهٔ کار او شده است.
در آستانهٔ عصر جدید فیلسوفی به نام رنه دکارت سر برمی آورد که به اندیشهٔ تحلیلی جان تازه ای می دهد. اندیشهٔ انتقادی تحلیلی او بنای فکر قرون وسطایی را ویران می کند. این اندیشه چیز پیچیده ای نیست. با مبانی آن می توان آشنا شد. [ ۵]
تعاریف مختلفی از تفکر انتقادی وجود دارد؛ زیرا تفکر انتقادی مفهومی چندبعدی و شامل فعالیت ها و پردازش های ذهنی پیچیده است که به آسانی قابل توصیف و اندازه گیری نیستند. [ ۶] تعریف ساده تفکر انتقادی میتواند توانایی مطلوب برای تصور کردن، تحلیل کردن و ارزیابی کردن انواع اطلاعات به منظور تعیین صحت و اعتبار آنها باشد. [ ۷]
این نوشته برگرفته از سایت ویکی پدیا می باشد، اگر نادرست یا توهین آمیز است، لطفا گزارش دهید: گزارش تخلفما با مهارت تفکر نقادانه به دنیا نمی آییم، بلکه مهارتیست که میتوانیم یاد بگیریم. کودکان با قدرت اندیشهٔ انتقادی به دنیا نمی آیند و این قابلیت را به طور طبیعی نیز ماورای اندازه ای که برای زنده ماندن نیاز دارند، کسب نمی کنند. بسیاری از انسان ها هیچ گاه آن را یاد نمی گیرند. همچنین این روش به سادگی توسط والدین و آموزگاران معمولی قابل آموزش به دانش آموزان نیست؛ بلکه به مربیان ویژه ای برای آموزش مهارت های اندیشهٔ انتقادی نیاز دارد. [ ۳]
هنگامی که مشغول اندیشیدن هستیم، معمولاً هدف ما فهمیدن چیزی است. می کوشیم تا پرسشی را پاسخ گوییم، مسئله ای را حل کنیم، نتیجه گیری را اثبات کنیم. می خواهیم بدانیم علت جنگ های داخلی چه بود، به کدام یک از نامزدها رأی دهیم یا چگونه به تعطیلات برویم تا به ورشکستگی مان نینجامد. در همهٔ این موارد، می توان گفت که می کوشیم معرفتی کسب کنیم که از پیش نداریم؛ و در اغلب موارد نمی توانیم آن معرفت را با مشاهدهٔ مستقیم حاصل کنیم. باید قدری استدلال کنیم، دو دو تا چهار تا کنیم، استنباط کنیم، و از اطلاعات موجود نتیجه گیری کنیم. [ ۴]
این شیوهٔ رویکرد به موضوعات را با صفت تحلیلی هم توصیف می کنند. تفکر انتقادی تفکری تحلیلی است، یعنی موضوع را می شکافد، اجزای آن را دانه دانه می سنجد و در ادامه شیوهٔ ترکیب آن ها را وارسی می کند. در دوران باستان ارسطو استاد این کار بوده است. شگرد تفکر ارسطو را نادیده گرفته اند. آنچه از ارسطو در قرون وسطی به مانع تفکر بدل می گردد، برخی آموزه های او بوده است. محتوای کار او مانع شناخت درست صورت و شیوهٔ کار او شده است.
در آستانهٔ عصر جدید فیلسوفی به نام رنه دکارت سر برمی آورد که به اندیشهٔ تحلیلی جان تازه ای می دهد. اندیشهٔ انتقادی تحلیلی او بنای فکر قرون وسطایی را ویران می کند. این اندیشه چیز پیچیده ای نیست. با مبانی آن می توان آشنا شد. [ ۵]
تعاریف مختلفی از تفکر انتقادی وجود دارد؛ زیرا تفکر انتقادی مفهومی چندبعدی و شامل فعالیت ها و پردازش های ذهنی پیچیده است که به آسانی قابل توصیف و اندازه گیری نیستند. [ ۶] تعریف ساده تفکر انتقادی میتواند توانایی مطلوب برای تصور کردن، تحلیل کردن و ارزیابی کردن انواع اطلاعات به منظور تعیین صحت و اعتبار آنها باشد. [ ۷]
wiki: تفکر انتقادی