جیمز بیلی فریزر

جیمز بیلی فریزر ( James Baillie Fraser ) متولد ۱۷۸۳ و درگذشته به سال ۱۸۵۶، نقاش، سیاح و سفرنامه نویس اسکاتلندی است که چند سال در ایران زیسته است. [ ۱] او همچنین شرح سفرهایش به هند و کردستان را در کتابهایی مصور آورده است. [ ۲]
وی در ریلیک، نزدیکی اینورنس متولد شد. او فرزند ارشد از میان پنج پسر ادوارد فریزر و همسرش جین بود. وی، در ادینبورگ، در املاک خانوادگی و تحت تعلیم معلم خصوصی پرورش یافت. [ ۱]
جیمز، در آغاز جوانی به هند غربی و از آن جا به هندوستان سفر کرد. او، پس از آن که از یافتن کاری مناسب در هند نومید شد، در سال ۱۸۲۱ تصمیم گرفت از راه بوشهر و تهران، به میهنش بازگردد. در قم، با لباس مبدّل وارد حرم فاطمه معصومه شد، ولی در مشهد با کمک یک دوست روحانی، تبدیل به یک مسلمان واقعی شد و توانست وارد حرم امام رضا شود و بی آن که کسی مزاحمش شود، طرح هائی بکشد. فریزر پس از شش هفته اقامت در مشهد، رهسپار غرب شد و از راه ترکمن صحرا به استرآباد ( گرگان ) رفت و سپس در امتداد ساحل دریای خزر، به اردبیل و تبریز و ارومیه سفر کرد. او پس از کمابیش هشت ماه اقامت در ایران، در ۱۸۲۳ به خانه خود در اسکاتلند رسید. از آن پس طی ده سال، هفت کتاب بزرگ شامل سفرنامه و داستان نوشت که همة آن ها، جز یکی، زمینة ایرانی دارد. سفرنامه خراسان در سال های ۱۸۲۱ و ۱۸۲۲ و سفرها و ماجراها در ایالات ایرانی ساحل جنوبی دریای خزر، دربرگیرنده اطلاعاتی گرانبها در باره منطقه ای است که در آن هنگام برای دنیای خارج تقریباً ناشناخته بوده است. [ ۱] فریزر در زمستان سال ۳۴ - ۱۸۳۳ با ماموریت دیپلماتیک و از طریق ترکیه کنونی وارد ایران شد که رهآورد این سفر کتابی بنام سفرنامه زمستانی بود که در سال ۱۸۴۰ در لندن منتشر شد . سفرنامه اخیر از ارزش بیشتری نسبت به سفرنامه قبلی برخوردار بوده و حاوی شرح سفر وی از قسطنطنیه تا تبریز و تهران و سپس خراسان میباشد . این کتاب از سوی دکتر منوچهر امیری به پارسی ترجمه و در سال ۱۳۶۴ توسط انتشارات توس منتشر شده است .
فریزر در سال ۱۸۵۶ م درگذشت. [ ۱]
نمونه هایی از طراحی های جیمز بیلی فریزر از شهرها، بناهای تاریخی و مردمان ایران
• سفرنامه زمستانی
• سفرنامه خراسان