حضرت حوا

دانشنامه اسلامی

[ویکی اهل البیت] حَوّا، نخستین زن، همسر حضرت آدم علیه السلام و مادر نسل بشر است. آدم و حوّا در پی وسوسه شیطان و خوردن میوه ممنوعه، از بهشت رانده شدند.
این نام در عهد عتیق به عبری به صورت (حَوّاه) آمده است. این واژه در ترجمه یونانیِ تورات، Evα و در لاتینی، Heva بوده و از لاتینی نیز به صورت Eve وارد زبانهای غربی شده است. درباره ریشه شناسی واژه حوا اختلاف هست؛ چنان که نُه ریشه محتمل برای آن ذکر کرده اند.
بنابر عهد عتیق (همانجا) حضرت آدم همسر خود را حوّا نامید، ازآن رو که او مادر همه زندگان است. بدین ترتیب واژه حوّا باید به معنای زندگی و مشتق از مادّه حاوا ــ صورت کهنتر مادّه عبری حایاه و عربی آن (حَیَّ)ــ به معنای زیستن و زندگی بخشیدن باشد.، یا ممکن است تغییریافته کلمه حَیَّاه (به معنای زنده/ حیّ) باشد؛ به نظر اسکینر (ص86) اصل وجود یک نام مستقل (حوّا) برای همسر آدم یا نخستین زن، احتمالاً از نظریه ای کهن در باب خاستگاه انسان به جا مانده که بر اساس آن نخستین مادر، نماینده وحدت نسل است.
بنابراین واژه حوّا باید نخست متضمن معنای حیات و سپس منبع حیات، یعنی مادر باشد.(همانجا) البته در این اشتقاق تردیدهایی هم وجود دارد، از جمله این که ظاهراً ساخت واژه حوّا عبری نیست و معنای آن نیز با ریشه شناسی پیشنهاد شده در عهد قدیم ناهماهنگ است زیرا همه زندگان حیوانات را نیز شامل می شود ولی در اینجا به نوع بشر محدود شده است. در ریشه شناسی دیگری، اسمیت (ص177) کلمه حوّا را به حیّ (به معنای طایفه) ربط داده و آن را حاکی از اندیشه ای مادرسالارانه دانسته که در آن حوّا مظهر خویشاوندی کسانی است که مادر مشترک دارند.
سومین ریشه پیشنهادی مبتنی بر شباهت آوایی واژه حوّا با واژه آرامی حیوی یا حِویا به معنای مار است. بنابراین ریشه شناسی، وجه تسمیه حوا این است که او در فریفتن آدم مانند مار عمل کرد؛ همانطور که مار موجب هلاکت حوّا شد، حوّا هم مارِ همسرش شد. در قرن گذشته با کشف یک لوح مخطوط فینیقی، این ریشه شناسی با پیوند دادن کلمه حوّا به واژه حوت (hwt)، رب النوع مار فینیقیان، دوباره مطرح شد. یک شاهد دیگر، وجود قبیله ها یا خاندانهایی است که نسب اولیه خود را به مارها می رسانند.
به این ترتیب، برخی از محققان معاصر معتقدند که حوّا به معنای مار است و شواهدی نیز در سفر پیدایش یافته اند مبنی بر این که زندگی روی زمین با مار آغاز شده، چنانکه در اسطوره آفرینش بابلی همه چیز از اژدهایی به نام تیامات به وجود آمده است.
در منابع واژه شناسی زبان عربی نیز درباره اشتقاق حوّاء اختلاف هست که ذیل دو ریشه «حوو» و «حوی» به آن اشاره کردهاند؛ در عین حال، حوّاء در نظر لغتشناسان اسم خاص است و در معنای آن بدون بیان هر گونه وجه و ارتباط لغوی، فقط عبارت «زوج آدم» را آورده اند.
به طور کلی صورت نوشتاری واژه حَوّاء در زبان عربی در چند معنای اصلی یافت میشود: یکی ذیل مادّه «ح و و» (دالّ بر سیاه شبیه به سبز یا قرمز مایل به سیاه)، مؤنث أحوی، صفت چیزی یا زنی که رنگ تیره و مایل به سیاه دارد؛ دیگری ذیل مادّه «ح ی ی» (با دو دلالت زندگی و مار) به معنای مارگیر همچنین ابن منظور (همانجا) حَوّاء به همراه الف لام را نام یک اسب دانسته است. در فرهنگ عربی پیش از اسلام از نام حوّاء برای نامگذاری زنان استفاده می شده و به گزارش ابن سعد (ج8، ص323ـ324)، نام همسر یکی از صحابیان پیامبر حوّاء بوده است. به نظر هوروویتس (همانجا)، این کاربرد در فرهنگ عربی لزوماً برگرفته از نام حوّاء در فرهنگ یهودی ـ مسیحی نیست و ممکن است صرفاً مؤنث أحوی باشد. هر چند حوّاء به عنوان نام همسر آدم در شعری از فرزدق (متوفی 110) آمده است.

[ویکی اهل البیت] حضرت حوّا. حَوّا، نخستین زن، همسر حضرت آدم علیه السلام و مادر نسل بشر است. آدم و حوّا در پی وسوسه شیطان و خوردن میوه ممنوعه، از بهشت رانده شدند.
این نام در عهد عتیق به عبری به صورت (حَوّاه) آمده است. این واژه در ترجمه یونانیِ تورات، Evα و در لاتینی، Heva بوده و از لاتینی نیز به صورت Eve وارد زبانهای غربی شده است. درباره ریشه شناسی واژه حوا اختلاف هست؛ چنان که نُه ریشه محتمل برای آن ذکر کرده اند.
بنابر عهد عتیق (همانجا) حضرت آدم همسر خود را حوّا نامید، ازآن رو که او مادر همه زندگان است. بدین ترتیب واژه حوّا باید به معنای زندگی و مشتق از مادّه حاوا ــ صورت کهنتر مادّه عبری حایاه و عربی آن (حَیَّ)ــ به معنای زیستن و زندگی بخشیدن باشد.، یا ممکن است تغییریافته کلمه حَیَّاه (به معنای زنده/ حیّ) باشد؛ به نظر اسکینر (ص86) اصل وجود یک نام مستقل (حوّا) برای همسر آدم یا نخستین زن، احتمالاً از نظریه ای کهن در باب خاستگاه انسان به جا مانده که بر اساس آن نخستین مادر، نماینده وحدت نسل است.
بنابراین واژه حوّا باید نخست متضمن معنای حیات و سپس منبع حیات، یعنی مادر باشد.(همانجا) البته در این اشتقاق تردیدهایی هم وجود دارد، از جمله این که ظاهراً ساخت واژه حوّا عبری نیست و معنای آن نیز با ریشه شناسی پیشنهاد شده در عهد قدیم ناهماهنگ است زیرا همه زندگان حیوانات را نیز شامل می شود ولی در اینجا به نوع بشر محدود شده است. در ریشه شناسی دیگری، اسمیت (ص177) کلمه حوّا را به حیّ (به معنای طایفه) ربط داده و آن را حاکی از اندیشه ای مادرسالارانه دانسته که در آن حوّا مظهر خویشاوندی کسانی است که مادر مشترک دارند.
سومین ریشه پیشنهادی مبتنی بر شباهت آوایی واژه حوّا با واژه آرامی حیوی یا حِویا به معنای مار است. بنابراین ریشه شناسی، وجه تسمیه حوا این است که او در فریفتن آدم مانند مار عمل کرد؛ همانطور که مار موجب هلاکت حوّا شد، حوّا هم مارِ همسرش شد. در قرن گذشته با کشف یک لوح مخطوط فینیقی، این ریشه شناسی با پیوند دادن کلمه حوّا به واژه حوت (hwt)، رب النوع مار فینیقیان، دوباره مطرح شد. یک شاهد دیگر، وجود قبیله ها یا خاندانهایی است که نسب اولیه خود را به مارها می رسانند.
به این ترتیب، برخی از محققان معاصر معتقدند که حوّا به معنای مار است و شواهدی نیز در سفر پیدایش یافته اند مبنی بر این که زندگی روی زمین با مار آغاز شده، چنانکه در اسطوره آفرینش بابلی همه چیز از اژدهایی به نام تیامات به وجود آمده است.

پیشنهاد کاربران

ام البشر. [ اُم ْ مُل ْ ب َ ش َ ] ( اِخ ) حواء. مادر آدمیان.

بپرس