خانان خیوه

خانان خیوه. [ ن ِ وَ / وِ ] ( اِخ ) نام سلسله ای است که از حدود 921 هَ. ق. تا 1289 هَ. ق. درخوارزم حکومت کردند. «لین پول » «در طبقات سلاطین اسلام » آرد: خوارزم یا خیوه که مدتی مرکز یک طبقه از پادشاهان ایران بود پس از استیلای مغول سهم اولوس جوجی گردید و هیچوقت بخانات ماوراءالنهر تعلق نداشت. در عهدامیرتیمور امرای دشت قبچان آنجا را بتصرف خود آورده بودند. بعد از هرج و مرجی که در اواخر ایام تیموریان پیش آمده اوزبکان تحت امر محمد شیبانی خیوه را مثل ماوراءالنهر مسخر ساختند و از حدود 921 هَ. ق. ( 1515 م. ) سلسه ای از اوزبکان بر خیوه حکومت یافتند که تاریخ اول روزگار ایشان درست مشخص نیست. خانان خیوه غالباً با امرای بخارا در جنگ بودند و در این محاربات گاهی ظفر به این طرف بود و گاهی با آن طرف تا آنکه نادرشاه افشار در سال 1153 هَ. ق. 1740 م. خیوه را گرفت و مدت یکسال یک نفر حکمران ایرانی بر آنجا حکومت کرد. خیوه را در سال 1289 هَ. ق. ( 1872 م. ) کائوفمان ( Kaufmann ) سردار روسی ضمیمه آسیای روس نمود:
اسامی سال هجری سال میلادی
ایلبرس اول ( حدود ) 921 1515
سلطان حاجی 931 1525
حسن قلی - -
صوفیان - -
بوجوغه - -
اونک - -
کل - -
اگتای 946 1540
دوست 953 1546
حاجی محمد اول 965 1558
عرب محمد اول 1011 1602
اسفندیار 1032 1623
ابوالغازی اول 1053 1643
انوشه 1074 1663
محمد ارنگ 1085 1674
اسماق آقاشاه نیاز 1099 1687
عرب محمد ثانی 1114 1702
حاجی محمد ثانی - -
یادگار 1126 1714
ارنک 1126 1714
شیر غازی 1127 1715
ایلبرس ثانی ?114 ?173
دوره استیلای نادر 1154 1740
تجر ( از جانب نادرشاه )
1154 1741
ابومحمد 1154 1741
ابوالغازی ثانی ?115 ?174
کیپ 1158 1745
ابوالغازی ثالث ( حدود )
1184 1770
ایلتزر 1219 1804
محمد رحیم 1221 1806
الهقلی 1241 1825
رحیم قلی 1258 1842
محمد امین 1261 1845
عبداﷲ 1271 1855
قتلغمحمد 1272 1855
سیدمحمد ?1272 ?1856
سیدمحمدرحیم 1282-1289 1865-1872
( قلمرو این سلسله بعداً جزء روسیه شد ). ( از طبقات سلاطین لین پول ترجمه عباس اقبال صص 252 - 249 ).

لغت نامه دهخدا

فرهنگ فارسی

پیشنهاد کاربران

بپرس