خانه در جنوب و جنوب شرق اسیا

[ویکی فقه] خانه در جنوب و جنوب شرق آسیا. معماری خانه ها در افغانستان متأثر از تاریخ و شیوه زندگی اقوام گوناگون آن، و هماهنگ با آب و هوا و مصالح ساختمانیِ در دسترس بوده است.
درباره خانه در افغانستان تا پیش از دوره معاصر اطلاع چندانی در دست نیست. همین قدر می دانیم که از حدود ۲۲۳۰ تا ۲۱۱۰ پیش از میلاد، آثاری از خانه های تک و چند اتاقه خشتی در قندهار، و از قرن ششم تا چهارم پیش از میلاد بقایای خانه باشکوهی در شمال غربی بلخ در اَلتِن/ آلتین تپه، کشف شده است. نقشه این خانه به سبک هخامنشی است، یعنی حیاط مرکزی با یک حوض در وسط و اتاق های بسیار در گرداگرد آن.
گزارشی از خانه در افغانستان
هیوئن تسانگ، سیاح بودایی که در سال نخست هجری از منطقه دیدن کرده، به خانه هایی محصور با دیوارهای کوتاه اشاره نموده که در ساخت آن ها از خشت، چوب و کاشی استفاده شده است. بیهقی نیز در قرن پنجم، خانه صاحب برید بلخ را که بسیار مجلل و بزرگ بوده، وصف کرده است.
آغاز ساخت خانه های اروپایی
عبدالرحمان خان بارکزایی (حک: ۱۲۹۷ـ۱۳۱۹) که پس از تبعید در آسیای مرکزی به امارت افغانستان رسیده بود، نقشه خانه های سنّتی را کنار گذاشت و قصرهای طاق و گنبددار طراحی کرد که دارای باغ های انگلیسیِ مزیّن به آب نما بودند. نخستین خانه اروپایی در کابل نشانه آغاز دوره استفاده از طرح های هندی ـ بریتانیایی بود. این سبک پس از جنگ کوتاه ۱۳۳۷/ ۱۹۱۹ بین افغانستان و انگلستان، از رواج افتاد و شاه امان اللّه (حک: ۱۳۳۷ـ۱۳۴۸)، با الهام گرفتن از سبک باشکوه قرن هجدهم اروپا، به آمیزه ای از عناصر نوکلاسیک و روکوکونَما، گرایش یافت. در میانه قرن چهاردهم/ بیستم این سبک پرکار جای خود را به الگوهای غیرتجملی شوروی و اروپای مرکزی داد که هنوز هم بر خانه ها و ساختمان های عمومی مسلط است. در خانه های سنّتی، هر اتاق چند منظوره است. دیوارهای سفید با نقش های گیاهی در گچ بری ها و تزیینات قالبی، مزیّن شده است. در خانه های جدید کابل، اتاق ها به اهداف معیّنی اختصاص یافته اند و گچ بری جای خود را به کاغذ دیواری و تخته کوبهای چوبی یا مرمری داده است.
شکل خانه ها
...