برای آنکه خرازان گه خرز
کنند از سبلت روباه درزن.
خاقانی.
ریسمان و سوزنی نی وقت خرزآنچنان دوزد که پیدا نیست درز.
مولوی ( مثنوی ).
خرز. [ خ َ رَ ] ( ع اِ ) مهره. ( از تاج العروس ) ( از لسان العرب ) ( از منتهی الارب ).
- خرزالظهر ؛ مهره پشت. ( منتهی الارب ).
|| اسباب خرده فروشی را گویند از مهره و آیینه و شانه و امثال آن ، چه خرزی خرده فروش باشد. ( از برهان قاطع ). در حاشیه برهان قاطع چ معین آمده است : در عربی خرز بمعنی مهره و خرازت مشکدوزی و خراز مشکدوز است. ( محیط المحیط ) ( السامی فی الاسامی ). و در عربی مستحدث خرز بمعنی سوراخ کردن ، زردوزی ، نقره دوزی چرم ، وصله کردن کفش های کهنه و خراز بمعنی کفاش و پینه دوز است. ( دزی ج 1 ص 361 ). امروز خرازی بخرده فروشی اطلاق میشود :
بزرگواران همچون قلاده خرزند
تو همچو یاقوت اندرمیانه خرزی.
منوچهری.
|| ( مص ) استوار گردیدن کار کسی. ( از تاج العروس ) ( از لسان العرب ).خرز. [ خ ُ رَ ] ( ع اِ )ج ِ خُرْزة. ( از منتهی الارب ). رجوع به خُرْزة شود.
خرز. [ خ َ رَ ] ( اِخ ) نام شهر و مدینه ای است. ( از شرفنامه منیری ) ( از برهان قاطع ). در حاشیه برهان قاطع چ معین آمده است : این کلمه در حدود العالم و معجم البلدان نیامده است و ظاهراً تصحیف خزر باید باشد.