صاحب قران

[ویکی فقه] صاحبقران، از القاب احترام آمیز شاهان و سلاطین در زبان فارسی می باشد.
عنوان صاحبقران معمولاً به حاکمی داده می شد که به هنگام قِران سیارات، خاصه قران سعدین، متولد می شد یا مدت حکومتش از سی سال، تجاوز می کرد. با این حال، این لقب برای حکامی نیز به کار رفته است که چنان ویژگی هایی نداشته اند.
معنای قران
قران عبارت است از مقارنۀ دو سیاره با درجه و طول مساوی در دایرۀ بروج، که هردو برای رصد کننده دارای یک حالت است. بنابر باورهای قدیم، هنگامی که قران واقع می شد، حوادث خوب یا ناخوشایند رخ می داد و گاه داعیانی پیدا می شدند که زمینۀ خروج خود یا سقوط دولتی را از قبل آماده می کردند و بعداً منجمان درباری نیز این موفقیت ها را با قران های نجومی تطبیق می دادند. (برای اطلاع بیشتردربارۀ درک منجمان قدیم مسلمان از قران های نجومی، رجوع کنیدبه .
کاربرد صاحبقران
صاحبقران، بنا بر کاربردهایش در منابع فارسی تا قرن هشتم و نهم، لقبی بوده که بیش تر بر قدرت و عظمت یک حاکم، دلالت می کرده است. این واژه پیش از عصر تیموری بیش تر معنای وصفی داشته و به جای اسم خاص یا لقب رسمی به کار می رفته است. کتبی، مورخ قرن هشتم، در تاریخ آل مظفر در ذکر نبرد شاه منصور و سلطان زین العابدین، که به شکست زین العابدین و کور شدن چشمان وی انجامید، شاه منصور را صاحبقران ایران و توران نامیده، اما در همان اثر، در ذکر لشکرکشی امیر تیمور به قلمرو شاه منصور، لقب صاحبقران را برای تیمور به کار برده است. همچنین درگزارش هایی، برخی از حکام محلی نیز در قرن نهم صاحبقران خوانده شده اند.
لقب صاحبقران اعظم
...

صاحب قَران
(یا: صاحب قِران) کسی که ولادت او با قِران سیارات (خصوصاً سیارات سعد مانند: زهره، مشتری) همزمان باشد. این تقارن با فاصلۀ زمانی طولانی واقع می شود و مولود چنین لحظه ای را بزرگ می دانند. تا پیش از امیرتیمور از این واژه به عنوان اسم خاص استفاده نمی شد. صاحب قران به کسی گفته می شد که بر هم ردیفان خود امتیاز ویژه ای داشت. یعقوب لیث را درویشان خراسان، هنگام سفر به نیشابور صاحب قران خواندند؛ یا نظامی عروضی رودکی را صاحب قران شاعران نامیده است. در دورۀ مغول، وزرای بزرگ، چون جوینی ها و رشیدالدین فضل الله، را صاحب قران خواندند. تیمور نخستین کسی بود که به صاحب قران ملقب شد. ناصرالدین شاه قاجار نیز در سال سی ام (۱۲۹۳ق) سلطنت لقب صاحب قران یافت. در ایران صاحب قران نام سکه ای بوده است. این واژه بر روی بسیاری از سکه های دورۀ صفوی و قاجاری دیده می شود.