فرهنگ نظام

فرهنگِ نظام فرهنگی فارسی در پنج جلد است که سید محمدعلی داعی الاسلام آن را در سال ۱۳۰۵ در حیدرآباد دکن منتشر کرد. نویسنده این فرهنگ را به نام عثمان علی خان پادشاه دکن که به نظام حیدرآباد معروف بود نام گذاری کرد.

تألیف محمدعلی داعی الاسلام، فرهنگ واژگان فارسی به فارسی. مؤلف در این اثر کوشیده است که افزون بر واژگان فهرست شده در فرهنگ های دیگر، واژگان متون منثور و زبان معیار را نیز فهرست کند، زیرا به گمان او سایر فرهنگ های فارسی، که تا آن زمان تألیف یافته اند، بیشتر دربردارندۀ واژگان مهجور در متون منظوم اند و فرهنگ زبان به معنای دقیق آن نیستند. دید انتقادی مؤلف در بررسی اشتقاقی واژگان، ارائۀ صورت های گوناگون هر واژه (ماضی، مضارع، اسم، فاعل ...)، آوردن مخفف یا مبدل برخی واژه ها و به دست دادن معنی مجازی مشهور هر واژه از ویژگی های این فرهنگ است. مؤلف در ذیل هر واژه حتی لهجۀ آن را مشخص کرده و کلماتی را که در این فرهنگ گنجانده به سه دستۀ تکلمی، نثری و شعری تقسیم کرده است. این اثر نخستین بار به سرمایۀ نظام حیدرآباد، امیر عثمان علی خان پادشاه دکن، در پنج جلد به چاپ رسیده است، و وجه تسمیۀ آن به فرهنگ نظام نیز همین است. (حیدرآباد دکن، ۱۳۴۶ـ۱۳۵۸ق).