[ویکی فقه] فقه شیعه ، فقه اداره نظام معاش و معاد آدمی و عجین با حکومت است و تمامی مقررات و قوانین اسلام ، براساس دولت و حکومت و تشکیلات، بنا نهاده شده اند. این مهم را می شود از روح حاکم بر اسلام و تک تک ابواب و مسائل فقهی فهمید. نویسنده در این مقاله به طور مبسوط به این مسئله مهم و حیاتی پرداخته و مناسبات فقه و حکومت را مورد بحث و بررسی قرار داده است. حاصل این که موضوعات و مسائل فقهی در مقایسه با فقه از چند حالت خارج نیستند:اموری که تنها، وظیفه حکومت است؛ اموری که بخشی از آن وظیفه حکومت است؛ اموری که نیازمند حمایت و پشتیبانی حکومت است؛ اموری که متولی خاصی ندارند و طبعاً از باب حسبه بر عهده سازمان هایی است که وابسته به حکومت اند.
تتبع در کتب فقهی و تأمل در اندیشه فقیهان، این واقعیت را نشان می دهد که هماره دو نگاه و دو گونه انتظار از فقه وجود داشته است:
← نگاه فردگرایانه
واژه فقه در لغت به معنای فهمیدن، دانستن، ادراک و علم آمده است. در اصطلاح نیز، به سه معنای عام ، خاص و اخص آمده است. مقصود از اصطلاح عام، تمامی معارف و احکامی است که از طرف خداوند در زمینه های اعتقادی، اخلاقی و فروع عملی نازل شده است. معنای خاص از فقه نیز شامل احکام شرعی و فرعی عملی است که عبادات ، معاملات ، مسائل حقوقی، کیفری، تجاری و غیره است که بخشی از آن در رساله های عملی به صورت فتوا دیده می شود. در معنای اخص، « علم فقه » مقصود است و معروف ترین تعریف برای آن، عبارت است از:«الفقه هو العلم بالاحکام الشرعیة الفرعیة عن ادلتها التفصیلیه؛ فقه، علم به احکام شرعی فرعی از روی ادله تفصیلی است».
تعریف حکومت
در تعریف حکومت گفته اند:«حکومت عبارت است از مجموعه نهادهای فرمان روا، وظایف و اختیارات هر کدام از آن ها و روابطی که میان اندام های حکومتی موجود است». در فرهنگ سیاسی، در تعریف حکومت آمده است:«حکومت یعنی تشکیلات سیاسی و اداری کشور و چگونگی و روش اداره یک کشور». با کمی دقت در اهداف اصلی پیامبران الهی، روشن می شود که رسیدن به اهداف بزرگی چون رهانیدن آدمی از سلطه و اسارت بیگانگان و در نتیجه اعطای حریت و آزادی به وی، تعلیم و تربیت فراگیر بشر، احیای ارزش های انسانی، اقامه قسط و عدل و مردم گرایی، اکمال و رساندن آدمیان به تعالی و رشد الهی و رستگاری، همه و همه مستلزم برپایی تشکیل حکومت است، و اجرای این برنامه ها و وصول به این آرمان ها بدون ابزار حکومت امکان پذیر نیست. در واقع، حکومت و نظام و سیاست، وسیله اجرای اهداف پیامبران است. از این جهت می بینیم که هر کدام از آن بزرگواران، نظیر داوود و سلیمان و نبی اکرم (ص) که موفق به تشکیل حکومت شدند، تا چه اندازه در تعقیب و وصول به اهداف الهی خود موفق بوده اند، و هر کدام که چنین ابزاری را به دست نیاوردند، تا چه اندازه راه حرکت آن ها ناهموار، و در رسیدن به اهداف خود تا چقدر در تنگنا بوده اند. همچنین بی جهت نیست که طواغیت و دشمنان ادیان در همیشه تاریخ، بر سر راه ایجاد حکومت های دینی، مانع ایجاد می کردند و همواره به دنبال براندازی حاکمیت صالحان بر زمین بوده اند.کوتاه سخن اینکه، هیچ یک از اهداف مقدس پیامبران الهی - جز در مقیاسی محدود - بدون تشکیل حکومت دینی تحقق نمی یابد. فقه اسلامی نیز که برنامه علمی زندگی مسلمانان است، جز با تشکیل حکومت به اهداف مقدس خود نمی رسد.
نسبت فقه و حکومت
...
تتبع در کتب فقهی و تأمل در اندیشه فقیهان، این واقعیت را نشان می دهد که هماره دو نگاه و دو گونه انتظار از فقه وجود داشته است:
← نگاه فردگرایانه
واژه فقه در لغت به معنای فهمیدن، دانستن، ادراک و علم آمده است. در اصطلاح نیز، به سه معنای عام ، خاص و اخص آمده است. مقصود از اصطلاح عام، تمامی معارف و احکامی است که از طرف خداوند در زمینه های اعتقادی، اخلاقی و فروع عملی نازل شده است. معنای خاص از فقه نیز شامل احکام شرعی و فرعی عملی است که عبادات ، معاملات ، مسائل حقوقی، کیفری، تجاری و غیره است که بخشی از آن در رساله های عملی به صورت فتوا دیده می شود. در معنای اخص، « علم فقه » مقصود است و معروف ترین تعریف برای آن، عبارت است از:«الفقه هو العلم بالاحکام الشرعیة الفرعیة عن ادلتها التفصیلیه؛ فقه، علم به احکام شرعی فرعی از روی ادله تفصیلی است».
تعریف حکومت
در تعریف حکومت گفته اند:«حکومت عبارت است از مجموعه نهادهای فرمان روا، وظایف و اختیارات هر کدام از آن ها و روابطی که میان اندام های حکومتی موجود است». در فرهنگ سیاسی، در تعریف حکومت آمده است:«حکومت یعنی تشکیلات سیاسی و اداری کشور و چگونگی و روش اداره یک کشور». با کمی دقت در اهداف اصلی پیامبران الهی، روشن می شود که رسیدن به اهداف بزرگی چون رهانیدن آدمی از سلطه و اسارت بیگانگان و در نتیجه اعطای حریت و آزادی به وی، تعلیم و تربیت فراگیر بشر، احیای ارزش های انسانی، اقامه قسط و عدل و مردم گرایی، اکمال و رساندن آدمیان به تعالی و رشد الهی و رستگاری، همه و همه مستلزم برپایی تشکیل حکومت است، و اجرای این برنامه ها و وصول به این آرمان ها بدون ابزار حکومت امکان پذیر نیست. در واقع، حکومت و نظام و سیاست، وسیله اجرای اهداف پیامبران است. از این جهت می بینیم که هر کدام از آن بزرگواران، نظیر داوود و سلیمان و نبی اکرم (ص) که موفق به تشکیل حکومت شدند، تا چه اندازه در تعقیب و وصول به اهداف الهی خود موفق بوده اند، و هر کدام که چنین ابزاری را به دست نیاوردند، تا چه اندازه راه حرکت آن ها ناهموار، و در رسیدن به اهداف خود تا چقدر در تنگنا بوده اند. همچنین بی جهت نیست که طواغیت و دشمنان ادیان در همیشه تاریخ، بر سر راه ایجاد حکومت های دینی، مانع ایجاد می کردند و همواره به دنبال براندازی حاکمیت صالحان بر زمین بوده اند.کوتاه سخن اینکه، هیچ یک از اهداف مقدس پیامبران الهی - جز در مقیاسی محدود - بدون تشکیل حکومت دینی تحقق نمی یابد. فقه اسلامی نیز که برنامه علمی زندگی مسلمانان است، جز با تشکیل حکومت به اهداف مقدس خود نمی رسد.
نسبت فقه و حکومت
...
wikifeqh: فقه_و_حکومت