فهرست کتاب های چاپی فارسی

دانشنامه اسلامی

[ویکی اهل البیت] فهرست کتابهای چاپ شده بین سالهای 1337 تا 1342 که بعدا در سال 1352 با کتابشناسی دهساله کتابهای ایران آمیخته شد و یکجا چاپ گردید.
خانبابا مشار در 1279ش در تهران، در خانواده ای از دودمان قاجار، زاده شد. خانواده وی از ملاکین دوره قاجاری بوده و لذا وی می توانست با تکیه بر درآمد آن املاک، زندگی راحتی داشته باشد. اما عشق و علاقه به کتاب و کتابخوانی که از همان دوران کودکی همراه او بود، وی را به راهی کشاند که با تحمل رنج ها و سختی های بسیار روزگار بگذراند و برای رسیدن به هدف از هیچ تلاشی فروگذار نکند.
وی که از همان کودکی پول های عیدی و توجیبی خود را صرف خرید کتاب می کرد، به فکر تدوین فهرست کتابهایش افتاد تا هنگام خرید کتاب، یک کتاب را دو بار نخرد. همین امر مقدمه ای شد برای کار بزرگی که مدت سی سال از بهترین روز های زندگی او را شامل شد. او پس از اتمام تحصیلات مقدماتی و متوسطه، از سال 1298 در وزارت مالیه به کار مشغول شد. همزمان نزد اساتید وقت به تحصیل علوم قدیمه پرداخت. در وزارت مالیه در قسمت بایگانی کار می کرد. چند کلاس مالی را هم که برای کارمندان وزارت خانه تشکیل شده بود، اداره می کرد. در سال 1325 به تقاضای خود، پس از بیست و یک سال خدمت، بازنشسته شد و به امور کشاورزی پرداخت. بعد از این سال، کار تدوین فهرست را به طور جدی شروع کرد. امری که بسیار مورد علاقه اش بود و از سال ها پیش مقدماتش را فراهم کرده بود. مشار با وجود بیماری که داشت و از بیماری لرز شبانه که مدت دو سال گریبانگیر وی بود رنج می برد، همچنان مشغول کار بود و به قول خودش با جان کندن به کار اشتغال داشت.
خانبابا مشار پس از قریب شصت سال تلاش پی گیر در تدوین بزرگ ترین کتاب شناسی آثار چاپی فارسی، پس از سه سال تحمل بیماری در 29 شهریور 1359 در سن هشتاد سالگی در گذشت.
فهرست کتاب های چاپی فارسی، حاصل ابراز علاقه انجمن ایرانی فلسفه و علوم انسانی به سرپرستی سیدحسن تقی زاده نسبت به تهیه کتابشناسی جامع انتشارات فارسی در رشته های مورد علاقه انجمن بود. انجمن مذکور پس از اطلاع از کار مشار به وی پیشنهاد کرد از دستنویس هایی که برای مؤلفین کتب چاپی و عربی گردآوری کرده بود، یک فهرست الفبایی از نام کتاب های چاپی فارسی تهیه کند. مشار این پیشنهاد را پذیرفت و حاصل کار خود را به رایگان در اختیار انجمن ایرانی فلسفه و علوم انسانی گذارد (2: 5-6؛ 5: 7-9).
ویرایش نخست فهرست کتاب های چاپی فارسی (1337-1342)، حاوی مشخصات حدود 14000 (از بین 20000) عنوان کتاب فارسی انتشار یافته تا آن زمان است و نخستین فهرست نسبتآ جامع کتاب های چاپی فارسی محسوب می شود. ویرایش دیگر آن را مشار به هزینه خود در 1350 منتشر کرد و انتشارات کشور تا 1345 را به آن افزود. ویرایش بعدی که در دو جلد و یک ذیل در 1352 منتشر شد، حاصل درآمیختن فهرست های دیگری چون کتابشناسی دهساله کتاب های ایران با فهرست مشار بود (1: 256-260؛ 2: 5-6؛ 3: 63؛ 5: 7-9).
مشار پس از آنکه ناشری نیافت، اثر گرانقدر خود، مؤلفین کتب چاپی فارسی و عربی را به هزینه شخصی در 6 جلد منتشر کرد (2: 7؛ 3: 63). در این زندگینامه ـ کتابشناسی ذیل نام افراد، که در موارد بسیاری اثر با زندگینامه مختصر آنها نیز همراه است، آثار چاپ شده آنها نیز ذکر شده است. در این اثر به پیروی از سبک معجم المطبوعات العربیه، افراد به ترتیب نام کوچک و سپس نام پدرشان معرفی شده اند و نام خانوادگی در آن نقشی ندارد. البته این سنت رایج عربی برای فارسی زبانان معاصر نامأنوس است و اشکالی است که لازم است با تهیه نمایه الفبایی از شکل اشهر نام کسان برطرف شود (7:2؛6:ششم ـ نهم).
اهمیت کار خانبابا مشار برای کتابشناسی ایران از آن روست که وی پایه کتابشناسی کتاب های چاپی فارسی را نهاد، کاری که پیش از او کسی به آن اقدام نکرده بود. کتاب او جامع ترین کتابشناسی کتاب های چاپی فارسی تا زمان انتشار آنهاست (1: 259-260).

[ویکی نور] فهرست کتاب های چاپی فارسی، اثر خان بابا مشار، اهم کتاب شناسی مواد چاپی فارسی را پس از پیدایش چاپ تا آغاز طبع کتاب شناسی ملی ایران، در اوایل دهه چهل، مورد ملاحظه قرار می دهد .
کتاب به زبان فارسی نوشته و جلد اول آن، در سال 1337ش منتشر شده است.
در اهمیت والای این اثر می توان به این نکته اشاره نمود که نویسنده آن، حدود 30 سال از بهترین سال های حیات خویش را صرف گردآوری اثر حاضر نموده و برای گردآوری این فهرستگان ها، تلاش های زیادی به عمل آورده است؛ به نقاط مختلفی سفر کرده تا بتواند یک مجموعه کاملی را فراهم آورده و حاصل تمامی عمر خویش را به صورت رایگان در اختیار مردم قرار داده است .
دکتر محسن صبا معتقد است که این کتاب، «یکی از اهم کتبی است که برای آشنایی فرهنگ ایران، وجود آن بی نهایت لازم و واجب است» .
کتاب با سه مقدمه از سید حسن تقی زاده، احسان یارشاطر و نویسنده آغاز و مطالب در پنج جلد تنظیم شده است.

پیشنهاد کاربران

بپرس