محاق

/mohAqq/

مترادف محاق: حالت ماه درسه شب آخرماه، پوشیده، ناپدید ، تربیع

متضاد محاق: بدر

معنی انگلیسی:
new moon, wane, wane of the moon

لغت نامه دهخدا

محاق. [ م َ / م ِ/ م ُ ] ( ع اِ ) آخر ماه یا سه شب اخیر از ماه یا آخرماه که قمر در آن پنهان باشد نه در بامداد آن به نظر آید و نه در شبانگاه آن. ( از منتهی الارب ) ( ناظم الاطباء ). سمی لانه طلع مع الشمس فمحقته. ( منتهی الارب ). تاریک ماه. آخر ماه قمری. سه شب آخر ماه قمری. سه شب آخر ماه که در آن روشنی ماه باطل میشود. به آخرشدگی ماه. باریک شدگی ماه. کاستن ماه و ابتدای آن از شب پانزدهم باشد و بمعنی سه روز آخر ماه که در آن ایام ماه ناپدید میشود. ( غیاث ) ( آنندراج ). روز آخر ماه که ماه پنهان شود. ( مهذب الاسماء ). شب آخر ماه یا سه شب مانده به آخر و یا شبهای بیست و پنجم و بیست و ششم وبیست و هفتم ماه. ( از تاج العروس ). مشتق از محقه الحر؛ یعنی گرما او را بسوزانید اما تازیان سه شب آخر هر ماه را محاق مینامند زیرا در این شبها اندازه معتدبه از ماه پدید و مرئی نیست و مصطلح اهل هیئت آن است که قرص ماه که روبروی ما واقع است از نوری که از آفتاب کسب کرده تهی باشد خواه به سبب حائل واقع شدن زمین بین آفتاب و ماه باشد - چنانکه هنگام خسوف - و خواه زوال نور ماه به سبب مذکور نباشد. در این صورت محاق عبارت است از کیفیت نور ماه هنگام کسوف و این قول مشهور است. اما ظاهر کلام تحفه آن است که محاق بر حالت ماه هنگام کسوف اطلاق نشود. چنانکه بیرجندی در شرح تذکره گفته است. ( از کشاف اصطلاحات الفنون ). ناپدید شدن ماه هنگام اجتماع سرار ( یعنی وقت پنهانی او ). ( التفهیم چ همائی چ 1 ص 82 و 83 ) : و نیز محاق خوانند که روشنائی از وی سترده آید. ( التفهیم ).
ای جهان راتازه کرده رسم و آیین پدر
ای برون آورده ماه مملکت را از محاق.
منوچهری.
خیال آن بت خورشید روی نادیده
چو مه به آخر اندر محاق و نقصانم.
مسعودسعد.
ایمن شود فلک ز محاق و خسوف ماه
گر ماه را بر تو فرستد به زینهار.
معزی.
محاق ماه بشاید ز بهر عز هلال
شب سیاه بباید برای قدر سحر.
سید حسن غزنوی.
ایا شهی که ز تأثیر عدل تو بر چرخ
بجرم مه ندهد اجتماع مهر محاق.
خاقانی.
گفت چون بودی تو در زندان و چاه
گفت همچون درمحاق و کاست ماه.
مولوی.
وا گشایم هفت سوراخ نفاق
در ضیاء ماه بی خسف و محاق.
مولوی.
بدر را دیدی بر این خوش چار طاق بیشتر بخوانید ...

فرهنگ فارسی

آخرماه قمری، سه شب آخرماه قمری که ماه دیده نمی شود
۱ - ( اسم ) پوشیده شده احاطه شده . ۲ - حالت ماه ( قمر ) در سه شب آخر ماه قمری که از زمین دیده نمیشود : ایمن شود فلک ز محاق و خسوف ماه گر ماه را بر تو فرستد بزینهار . ( معزی ) ۳ - سه شب آخر ماه قمری که در آن قمر بحالت محاق است .
شتران سال گذشته نزاده اند و شیر نداده اند

فرهنگ معین

(مُ ) [ ع . ] ۱ - (اِمف . ) پوشیده شده ، احاطه شده . ۲ - سه شب آخر ماه قمری که در آن ماه از چشم ناظر زمینی دیده نمی شود.

فرهنگ عمید

سه شب آخر ماه قمری که ماه دیده نمی شود، آخر ماه قمری.

دانشنامه آزاد فارسی

مُحاق
در نجوم، یکی از اهله (صورت) های ماه که هنگام مقارنه و موقعی روی می دهد که نیمۀ تاریک ماه به سمت ناظر زمینی قرار دارد. بر این اساس، در شبی که این اتفاق رخ می دهد ماه در آسمان دیده نمی شود. نیز ← اَهِلّه

پیشنهاد کاربران

باز بگشا هفت را بی سقف طاق
تا ضیاء بینم هلال از آن محاق
محاق وقتی ماه در سه شب آخر ماه از بس باریک و هلال مانند شده چون طلوعش بعد طلوع خورشید است و غروبش در بعد از ظهر دو ساعت به غروب صورت میگیرد وجودش محق و حقیقت آن محاق است اما دیده نمیشود
حقیقتی که محق است ولی اثبات آن احتیاج به تحقیق دارد مانند سه شب آخر ماه و ضمناآخرماه احتیاج به واژه قمری ندارد نام منازل شمس برج است نه ماه ونام آنها با نام ماه های قمری یکی نیست ومتفاوت. است
رفته چو مه به محاقم که نشانم ندهند
هر چه آفاق بجویند کران تا به کران. . .
بودن و حضور داشتن اما دیده نشدن، این واژه اصلا به معنی نابود شدن نیست بلکه به معنی پنهان و پوشیده شدن است
او را به محاق فرستادم = نابودش کردم
به محاق رفت = نابود شد = از بین رفت
محاق از ماده محق ( بر وزن مرد ) به معنی کم شدن تدریجی چیزی است و بهمین مناسبت شب پایان ماه را محاق می گویند زیرا روشنی ماه کم کم کاسته شده و از بین می رود .
پوشیده و احاطه شده
پوشش و پرده که مانع دیدن واضح چیزی میشود. مثلا جمله : زنده بودن او در محاقی از ابهام قرار گرفت
مهدی آخرزمان آخر هر چیزی محآق مشوید نا پدید من میگویم آخر زمان آخر زمان
دکتر کزازی واژه ی " محاق" را در نوشته های خود به جای واژه ی " نهفتگی" بکار برده است.
( نامه ی باستان ، جلد اول ، میر جلال الدین کزازی ، 1385، ص 205 )
در محاق افتادن:پنهان بودن، دور از دسترس بودن
ناپدیدشدن
واژه مُحاق
یعنی آخر ماه قمری، یعنی سه شب آخر ماه قمری که ماه رؤیت نمیشود. گاهی اوقات واقعیتهاهم مانند ماه به مُحاق می رودباچشم مسلح و تلسکوپ مجهزهم رصدنمی شود تاوقت ش فرارسد. بنابراین دانشمندان ومنجمین درانتظار دیدن ماه لحظه شماری می کننددرحقیقت تحت زعامت مقام عظمای ولایت گذرزمان را مدیریت می کنند. شایان ذکراست هراتفاقی که درکائنات بخصوص منظومه شمسی به ویژه کره ماه می افتدتأثیرمستقیم یاغیرمستقیم درزندگانی ما دارد.
...
[مشاهده متن کامل]

پوشیده - احاطه شونده - حالت ماه در سه شب آخر ماه قمری که از زمین دیده نمیشه
آخر ماه قمری، سه شب آخر ماه قمری که ماه دیده نمی شود، دور از چشم، پنهان
مشاهده ادامه پیشنهادها (١٠ از ١٦)

بپرس