مهدی سودانی

مهدی سودانی (۱۸۴۸ـ۱۸۸۵)
از رهبران جنبش ضداستعماری در سودان. سودانی دروس مقدماتی دینی خود را در شمال سودان فراگرفت و پس از چندی، به کسوت دراویش درآمد و وارد طریقۀ سَمّانیّه شد. وی در اندک زمانی به سبب پرهیزکاری و کراماتش در میان قبایل اطراف شهرت فراوانی یافت و جزیرۀ «ابا» را در جنوب خارطوم، مرکز تعلیمات خود کرد. با مشاهدۀ زورمداری حاکمانِ مصری و انگلیسیان و حُکّام محلی، با هدف جانشینی اسلام سنتی به جای اسلام تجددگرا، به مبارزۀ مسلحانه روی آورد. او در اوت ۱۸۸۱، به عنوان رهبر، و به روایتی «مهدی موعود»، اعلان جهاد کرد. پیروزی های پی درپی او در نبرد با نیروهای دولتی و انگلیسی و تبلیغ اندیشه هایش در سراسر کشور حرکت وی را به جنبشی ضداستعماری و اسلامی بدل کرد. فتح خارطوم (فوریۀ ۱۸۸۵) برای بریتانیا ضربه ای مهلک بود. مهدی سودانی پس از استقلال سودان «اُم درمان» را مرکز حکومت خود قرار داد و سکۀ نقره ضرب کرد و در اجرای دعوت جهانی خود برای پادشاهان دیگر کشورها نامه ها نوشت و حتی در مصر، خدیو آن کشور را از دوستی با کفار و اعتماد به نااهلان برحذر کرد. مهدی به دلیل اتحاد قبایل و تشکیل حکومتی مستقل از بیگانگان، «پدر استقلال سودان» شناخته می شود.