پتانسیومتر

در الکترونیک، پُتانسیومِتر ( به انگلیسی: Potentiometer ) ( در محاوره POT ) یک مقاومت سه پایانه با یک اتصال یا دکمه متحرک قابل تنظیم برای تقسیم ولتاژ است. اگر تنها دو ترمینال استفاده شود ( یک سمت و جاروب کن ) به عنوان یک مقاومت متغیر یا رئوستا ( Rheostat ) عمل می کند. پتانسومترها معمولاً برای کنترل دستگاه های الکتریکی مانند کنترل صدا در تجهیزات صوتی استفاده می شود. از پتانسیومتر می توان برای تبدیل تغییر موقعیت به سیگنال الکتریکی، برای مثال در یک اهرمک استفاده کرد.
پتانسیومترها به ندرت به طور مستقیم برای کنترل توان زیاد ( بیش از یک وات ) استفاده می شوند، چرا که اتلافِ گرماییِ زیادی دارند. در عوض از آن ها برای کنترل بهرهٔ ( Gain ) تقویت کننده ها و در نتیجه برای تنظیم دامنهٔ سیگنال آنالوگ ( مانند کنترل صدا در تجهیزات صوتی ) بسیار استفاده می شود. برای مثالی دیگر، دیمر ( تاریک کننده ) از پتانسیومتر در مدار کنترل سوئیچینگ ترایاک و به طور غیر مستقیم برای کنترل نور لامپ استفاده می کند.
پتانسیومتر کشویی توسط یوهان کریستین پاگندرف ( ۱۷۶۹–۱۸۷۷ ) ، در سال ۱۸۴۱ اختراع شد.
برخی از انواع پتانسومترها عبارتند از پتانسومتر ریز، پتانسیومتر ولومی، پتانسومترهای دوبل و پتانسومتر ۵ پایه
این پتانسومترها با استفاده شیئی ریز مثل پیچ گوشتی تنظیم می شوند که برای مکان هایی که نیاز به تغییر آن نیست ( صرفا جهت کالیبر کردن ) به کار می رود.
این پتانسومترها با دست تنظیم می شوند ( عکس بالا ) جهت استفاده در سیستم های صوتی و …
این پتانسومترها ۶پایه دارند که شامل ۲پتانسومتر چسبیده به هم هستند که با تغییر پیچ متحرک، مقدار هر دو عوض می شود و در بعضی مدارهای آمپلی فایری کاربرد کارند.
در این پتانسومترها، پین وسط پین تنظیم است، دو پین کنار وسط، یک پتانسومتر مثلاً ۳ کیلو اهمی است و دو تای کناری یک پتانسومتر مثلاً ۵ کیلواهم است؛ که در سیستم های صوتی کاربرد دارد.