پراکسیس

پراکسیس ( به فرانسوی: Praxis ) به معنی جد و جهد طبیعی یا نفسانی ای است که منتهی به حصول نتیجه گردد. پراکسیس را به معنی کیفیت وجود نیز به کار برده اند و در این مورد از آن به ملکه یا عادت تعبیر می کنند. سارتر گوید: عمل کاشف وجود است، و موضوع بحث ما عمل ( پراکسیس ) است، از این جهت که سازنده تاریخ و مؤثر در آن است. لفظ Apraxie در اصطلاح روان شناسان به معنی کسی است که با وجود تندرستی، قادر به انجام اعمال عادی نباشد. [ ۱]
برنشتاین توجه به پراکسیس و عمل را عنصر مشترک در مکاتب فلسفی مهم معاصر معرفی می کند. [ ۲] معنای پراکسیس ( praxis ) در آثار ارسطو فعالیتی است که تنها در جامعه انسانی، واقعیت یافتنی است یعنی در جایی که زبان فراگرفته شده و بکاربسته می شود. [ ۳]

پِراکْسیس (praxis)
(واژۀ یونانی به معنای عمل) ارسطو آن را برای دلالت بر یکی از سه فعالیت اصلی انسان (در کنار Theoria به معنی نظرورزی، و Poiesis به معنی خلاقیت) به کار برد. پراکسیس نزد ارسطو بیشتر به اعمال اخلاقی و سیاسی ارادی و هدفمند و گاه به عملی که خودش غایت خودش است گفته می شود. در سلسله مراتب فعالیت ها، پراکسیس دون فعالیت نظری که برترین مشغلۀ انسان است و فوق خلاقیت، قرار می گیرد. نزد کانت پراکسیس به معنی اطلاق نظریه بر موارد تجربی است و در عقل عملی، تفکر دربارۀ بایدها در مقابل هست ها است. مارکس با رد دیدگاه ارسطویی دربارۀ برتری نظر بر عمل، به پراکسیس جایگاهی مرکزی بخشید، زیرا از دیدگاه او کار فلسفه نه تفسیر جهان بلکه تغییر انقلابی آن از طریق پراکسیس بود. برای مارکس پراکسیس عمل آزادانه، آگاهانه، و اصیل در مقابل کار و زحمتِ از خودبیگانه شدۀ طبقه کارگرِ تحت انقیاد سرمایه داری است. مفهوم پراکسیس گسترۀ وسیعی از فعالیت های بشری، شامل تولید مادی، پژوهش ها، اختراعات و کشفیات علمی، فعالیت های هنری، فلسفی، دینی و مبارزات طبقاتی را دربرمی گیرد. در مارکسیسم پراکسیس عنصر اصلی پیشرفت دیالکتیکی تاریخ دانسته می شود.