کالبدشناسی ده پایان

بدن ده پایان سخت پوست مانند خرچنگ، میگو و شاه میگو از ۱۹ قطعه تشکیل شده که در دو بخش اصلی به نام های سرسینه گاه cephalothorax و شکم گاه abdomen دسته بندی شده اند. هر قطعه ممکن است یک جفت اندام های آویزه ای داشته باشد گرچه این آویزه ها در برخی گروه ها تحلیل رفته یا حذف شده اند.
• شاخکچه ها antennules
• شاخک ها antennae
• آرواره های زیرین mandible
• آرواره های بالایی اول first maxillae
• آرواره های بالایی دوم second maxillae
در بخش سر هم چنین چشم مرکب قرار گفته است که معمولاً پایه دار است. به بخش انتهایی آرواره ها که به عنوان حسگر عمل می کند شاخک حسی palp گفته می شود.
• آرواره پاهای اول
• آرواره پاهای دوم
• آرواره پاهای سوم
• نوردپاهای اول
• نوردپاهای دوم
• نوردپاهای سوم
• نوردپاهای چهارم
• نوردپاهای پنجم
بَرواره پاها Maxillipeds و آرواره پاها gnathopods آویزه های تغییریافته ای هستند که برای رساندن غذا به دهان استفاده می شوند. در ده پایانِ ابتدایی تر، آرواره پاها همانندی زیادی با نوردپا Pereiopod دارد. نَوَردپاها پاهایی هستند که کار اصلی آنها راه پیمایی است اما برای تغذیه هم استفاده می شوند. نوردپاهایی که دارای چنگ هستند اصطلاحاً چنگ پا cheliped یا به اختصار چنگ chela نامیده می شوند. انگشت های تکان خورنده چنگ های ده پایان انگشتک dactyl نامیده می شوند.
نوردپاها حامل اندام جنسی ده پایان هستند و این اندام در ماده ها در سومین نوردپا و در نرها در پنجمین نوردپا جای گرفته اند. هر اندام آویزه ای از آرواره بالایی دوم تا نوردپای پنجم نیز یک آبشش را در خود جا داده است. در ناهنجاردُمان Anomura ( خرچنگ های گوشه گیر و جانوران مرتبط ) جفت پنجم نوردپاها اغلب در درون اتاقک آبششی پنهان شده و برای نظافت آبشش ها استفاده می شود. سرسینه گاه ده پایان به وسیله یک پشت لاک پوشیده شده که کار آن حفاظت از اندام های داخلی و آبشش ها است؛ آن بخش از پشت لاک که از جلوی چشم ها بیرون زده منقارک rostrum نام دارد.
• شناپاهای اول first pleopods
• شناپاهای دوم
• شناپاهای سوم
• شناپاهای چهارم
• شناپاهای پنجم
• دُم پاها
شناپاها Pleopod یا swimmeretsپاهای کوچکی هستند که کارکرد اصلی آن ها شنا کردن است اما برای حفاظت از تخم ها، گرفتن خوراک نیز به کار می رود. شناپاها گاه آبشش های خودرا دارند. در برخی گروه ها، یک یا دو جفت اول شناپاها در نرها تخصصی شده و برای بارورسازی ماده به کار می روند که در این حالت به آن ها زادپا gonopod گفته می شود.