کتابخانه ملی ایران

دانشنامه آزاد فارسی

کتابخانۀ ملی ایران
نمایی از نمایی از نمایی از کتابخانه ای در تهران که رسماً در ۱۳۱۶ش تأسیس شد. دوازده سال پس از تأسیس دارالفنون (۱۲۶۸ق) کتابخانه ای در آن مدرسه افتتاح شد که می توان آن را سرآغاز تشکیل کتابخانۀ ملی ایران به حساب آورد. مقارن نهضت مشروطه، انجمن معارف کتابخانۀ معارف را در جنب مدرسۀ دارالفنون تأسیس کرد که مهم ترین کتابخانۀ عمومی تهران، در آن زمان، بود. در ۱۳۱۳ش به مناسبت برگزاری کنگرۀ فردوسی در تهران، در مدرسۀ دارالفنون تالاری به نام فردوسی احداث شد تا کتاب هایی را که مستشرقین به ایران اهدا کرده بودند در آن جا نگهداری شود. با افزایش کتاب ها و با کوشش مهدی بیانی، مسئول وقت کتابخانۀ معارف، و حمایت علی اصغر حکمت، وزیر وقت معارف، قانون تأسیس کتابخانۀ ملی به تصویب مجلس شورای ملی رسید. همچنین رضاشاه دستور داد تا کتاب های کتابخانۀ سلطنتی را به کتابخانۀ ملی منتقل کنند. ساختمان کتابخانۀ ملی ایران، در کنار موزۀ ایران باستان، احداث شد. نقشۀ کتابخانه را آندره گدار، معمار و باستان شناس فرانسوی تهیه کرده بود. کتابخانۀ ملی ایران، در ۱۳۱۶ش، با مجموعه ای از کتاب های کتابخانۀ دارالفنون، کتابخانۀ معارف، مجموعۀ کتاب های چاپی کتابخانۀ سلطنتی و کتاب های بانک استقراضی (حدود ۵هزار جلد کتاب به زبان های روسی، آلمانی و فرانسوی)، و چندین مجموعۀ خصوصی، که به کتابخانه اهدا شده بود، افتتاح گردید. مادۀ تاریخ آن به حساب ابجد «میاسای ز آموختن یک زمان» است. در شهریور ۱۳۲۰، دولت آلمان حدود ۷هزار جلد کتاب، همراه با فهرست چاپی آن ها، به کتابخانۀ ملی ایران اهدا کرد. متأسفانه کتابخانۀ ملی ایران نزدیک به نیم قرن در اجرای وظایف خود کوتاهی کرد و مجموعه ای از کتاب ها و نشریاتی که در ایران منتشر شده بود گرد نیاورد. پس از پیروزی انقلاب اسلامی، در ۱۳۵۸، تصویب شد که مرکز خدمات کتابداری، وابسته به وزارت علوم و آموزش عالی با کتابخانۀ ملی، که در آن زمان وابسته به وزات فرهنگ و ارشاد اسلامی بود، ادغام شود. این کار در اواخر ۱۳۶۱ صورت گرفت. با تصویب مجلس شورای اسلامی کتابخانۀ ملی مؤسسه ای شد مستقل، زیر نظر مستقیم ریاست جمهوری اسلامی ایران. از فعالیت های ارزندۀ آن در سال های اخیر عبارت انداز: انتشار کتاب شناسی ملی ایران برابر با استانداردهای جهانی؛ گسترش بخش هایی از رده بندی های دیویی و کتابخانۀ کنگره مربوط به ایران و زبان های ایرانی؛ اجرای طرح فهرست نویسی پیش از انتشار (فیپا)؛ غنی کردن مجموعۀ کتابخانۀ ملی به کمک قانون واسپاری و خرید آثار از داخل و خارج از کشور و روزآمد کردن خدمات فنی و نظام ارائۀ اطلاع رسانی آن. در ۱۳۷۸ سازمان مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی و در ۱۳۸۱ سازمان اسناد ملی ایران، در کتابخانۀ ملی ادغام شدند و نام آن به سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی ایران تغییر یافت. مهم ترین اقدام برای کتابخانۀ ملی، پس از پیروزی انقلاب اسلامی، احداث ساختمان جدید کتابخانه بود با مساحتی حدود ۹۷هزار متر مربع، برابر استانداردهای علمی و جهانی کتابداری، با تجهیزات و امکانات نوین که در بهمن ۱۳۸۳ رسماً افتتاح و بهره برداری شد. مجموعۀ کتابخانۀ ملی در ۱۳۸۳ عبارت بودند از کتاب های چاپی ۱,۰۱۰,۳۸۵ جلد، پیایندهای فارسی و لاتین (جاری و گذشته) ۸۴هزار عنوان، نسخه های خطی ۱۸هزار نسخه، منابع غیرکتابی حدود ۱میلیون عنوان. ازجمله آثار منتشر شدۀ کتابخانۀ ملی دایرةالمعارف کتابداری و اطلاع رسانی، اصطلاح نامۀ پزشکی، اصطلاح اصفا (در علوم اجتماعی)، سرعنوان های فارسی، و گسترش های رده بندی های دیویی و کنگره از آثار مهم در حوزۀ کتابداری ایران است.

پیشنهاد کاربران

بپرس