برابر پارسی الکترومغناطیس چیست؟

درود ُ سپاس

پسوند یک یا ایک ( ik ) در زبان پهلوی همان یای زابساز ( صفتساز ) وپیوند ( نسبت ) است در پارسی، که هنوزهم در واژگان اندکی مانند نزدیک، تاریک و تاجیک دیده می شود، همچنین پسوندهای زابساز "ic" و "ique"در زبانهای اروپایی که برگرفته از "icus" لاتین هستند.

در پهلوی برای ساختن پیوند و فروزه(صفت)، پسوند ایک در پایان نام بکار می رفت مانند خود واژه نام - ایک = نامیک به چم نامی یا نامدار و نمونه‌هایی مانند پهلویک، ایرانیک و . . .

و پسوند ایه ( ih ) در پایان فروزه ( صفت ) برای ساختن نام از فروزه بکار می رفت مانند خوبیه ( khubih ) به چم خوبی یا tarih = تاری و tarikih = تاریکی و . . .

با فرسایش واجهای "ک" و "ه" از پسوندهای کهن ایک و ایه، تنها پسوند [ای] بازمانده که هم در نامسازی بکار می رود هم ساختن پیوند و فروزه.

اما اگر درپایان نام، واج "ی" باشد مانند پیشانی یا بینی، چگونه باید آن را به فروزه دگرش داد؟ آیا باید بگوییم پیشانیی یا به شیوه تازی‌زبانان پیشانوی یا بینوی؟!مانند بیضوی و لوزوی که فروزه‌ی بیضی و لوزی است، یا مانی را مانوی بگوییم! چرا نتوانیم بگوییم بیضیک یا لوزیک یا مانیک؟

چه دشواری هست که بگوییم پیشانیک یا بینیک ( وابسته به پیشانی یا بینی ) ؟ دستکم در نوشته های دانشیک میتوان این کار را انجام داد و سختی فروزه‌سازی از اینگونه نامها را از میان برداشت.

در ترگوم ( ترجمه ) نوشته های دانشیک، این دشواری دیده شده مانند واژه Psicology ( سایکولوژی ) که به روانشناسی برگردان شده ولی برای برگردان واژه Psicological که فروزه‌ی واژه پیشین است چه باید گفت؟ روانشناسی ای؟!

 برخی ترگومانان ( مترجمان ) واژه روانشناختی را برابر گرفته اند و برخی دیگر روانشناسیک را همتراز دانسته اند که گویاتر از برابرهای دیگر است.

زنده کردن و بهره گیری از پسوند پیوندساز یا فروزه‌ساز [ایک] پهلوی، زبان دانشیکِ پارسی را  در برابرسازی توانمندتر خواهد کرد.

از تحقیقاتم نتیجه گرفتم که

کلمه Elect یعنی : 

برگزیده و یا عصاره و جوهر (بر،سر،گزین)

معنای واژه Tronیعنی : 

تَراز یا افزار تعامل و سامان و مایه

معادل پارسی "Electron" 

میتونه "بَرتَراز" باشه

کلمه مغناطیسی Magnetic  

از نام سرزمین Magnesia آمده 

واژه "Magnes" 

هم به معنی "سنگ" است و  

هم از ریشه Magna به معنی : 

بزرگ و درشت (=سنگین،دشوار)

و همچنین پسوند "es-" بار مونث دارد ، 

که مفهوم کلمه Magnes میشود : 

صخره مونث یا خَرسَنگه است

واژه مغناطیسی Magnetic

صرفا به معنای آهنربایی نبوده 

و به هرگونه جامدات دارای گرانش 

منسوب میشود ، با این حساب 

معادل پارسی "جامد" که میشود " دِج " 

را هم میتوان با مفاهیم گرانشی 

شامل کلمات :

گرایش و گِرَوِش و خیزش

استفاده کرد و هم میتوان

با مفاهیم مونث شامل : 

ماده و جفت و تا

متصل کرد که درنهایت 

میتوان از ترکیبات

" گرادِج " و " مادِج " استفاده کرد

به نظرم بهترین معادل ترجمه برای

الکترومغناطیسی  Electromagnetic

میتونه " بَرتَراز مادِجی " باشه !

از این پارسی تر نمیشه !

یک روز واسش وقت گذاشتم

التماس دعا 🙏🏻

آخه پسوند ای بسیار پر کاربرد شده دهخدا حدود ۱۵ کاربرد برای این پسوند برشمرده! که یکیش پسوند نسبت و به‌گفته شما وابنده میتونید تو همین آبادیس [ی] رو جستجو کنید و خودتون ببینید.

کاربردی شدن پسوند [یک] دستکم در زمینه‌های دانشی(دانشیک)، زبان پارسی رو کاراتر و  پربارتر می‌کنه.

به هر حال این پسوند کامل هم فراموش نشده در واژه‌های نزدیک، تاریک، تاجیک، باریک هنوز میبینیمش.  

من ندیدم کسی پیشنهادی واسش داده باشه ولی خودم کهربایی-اهنربایی یا کاهنربایی رو واسش ساختم که برگرفته از ریشه واژگان الکترو و مغناطیس نیست.واژه مغناطیس از نام ی شهر، غلط نکنم مگنزیا،  و الکترو از نام ی جور شیره گرفته شده. یکمی رو یادم نمیاد ولی دومی، الکترو، از واژه ای یونانی میاد و شایدم هم ریشه هایی در زبان های دیگه داشته باشه.