ایزوتوپ های پرتوزا یا رادیواَکتیو را ایزوتوپ های ناپایدار هم می گویند. در این گونه از ایزوتوپ هسته به صورت پرتوی آلفا، بتا، گیراندازی الکترون و… واپاشی می شود و به حالتهای پایدارتری از انرژی می رسد. این نوع ایزوتوپ ها با اینکه خطرناک هستند، اما در زندگی کاربردهای مفیدی دارند.
مثلاً ایزوتوپ ناپایدار، در کارهایی مانند:
• تولید انرژی
• نیروگاه های هسته ای
• زیردریایی های هسته ای
• شناسایی و درمان بیماری ها
• دستگاه اشعهٔ X و سی تی اسکن
• تشخیص آتش سوزی:مواد پرتوزا در دستگاه های تشخیص آتش سوزی و … کاربرد دارد
در سال ۱۸۹۶ هانری بکرل دریافت که اورانیوم، ماده ای پرتوزا است. اندکی بعد، ایزوتوپ های موجود در طبیعت مانند رادیوم و پلونیوم شناسایی شدند. بسیاری از رادیوایزوتوپ های طبیعی دارای نیم عمری طولانی ( بزرگتر از ۱۰۰۰ سال ) اند.
رادیوایزوتوپ ها با گسیل پرتوهای الکترومغناطیس یا ذرات باردار به سوی پایداری پیش می روند. سه فرایندی که از طریق آن ها یک رادیوایزوتوپ سعی می کند به پایداری برسد، واپاشی آلفا، بتا و گاما نامیده می شوند.
دو نوع نیروی هسته ای قوی و الکترومغناطیسی، پایداری یک هسته را مشخص می کند. نیروهای قوی میان یک جفت نوکلئون ( مانند پروتون - پروتون یا نوترون ) عمل می کنند. آن ها از نوع نیروی ربایش اند. نیروهای الکترومغناطیسی، تنها میان پروتون ها عمل می کند و رانشی است. عدم تعادل بین این دو نیرو منجر به ناپایداری و وجود رادیوایزوتوپ می شود. رادیوایزوتوپ ها می توانند مثل رادیوم، پلوتونیوم، اورانیوم به طور طبیعی وجود داشته باشند یا به روش های آزمایشگاهی پدید آیند.
رادیوایزوتوپ های مصنوعی به یکی از روش های اساسی زیر تولید می شود:
راکتور هسته ای، چشمهٔ وسیعی از نوترون های حرارتی است. این نوترون ها به راحتی می توانند توسط ایزوتوپ های پایدار جذب شوند، که در این صورت ایزوتوپ حاصل دارای یک نوترون اضافی خواهد بود که عدد جرمی آن یک واحد افزایش می یابد. ایزوتوپ حاصل ممکن است که رادیواکتیو باشد، یعنی رادیوایزوتوپ داشته باشیم و ممکن است پایدار باشد. معادله می تواند به صورت زیر باشد.
AZX+10n→ A+1ZX+γ
که در رابطهٔ بالا AZX ایزوتوپ اولیه با عدد جرمی A و عدد اتمی Z و A+1ZX رادیوایزوتوپ با عدد جرمی A+1 و عدد اتمی Z است که در این رادیوایزوتوپ γ گسیل می شود.
این نوشته برگرفته از سایت ویکی پدیا می باشد، اگر نادرست یا توهین آمیز است، لطفا گزارش دهید: گزارش تخلفمثلاً ایزوتوپ ناپایدار، در کارهایی مانند:
• تولید انرژی
• نیروگاه های هسته ای
• زیردریایی های هسته ای
• شناسایی و درمان بیماری ها
• دستگاه اشعهٔ X و سی تی اسکن
• تشخیص آتش سوزی:مواد پرتوزا در دستگاه های تشخیص آتش سوزی و … کاربرد دارد
در سال ۱۸۹۶ هانری بکرل دریافت که اورانیوم، ماده ای پرتوزا است. اندکی بعد، ایزوتوپ های موجود در طبیعت مانند رادیوم و پلونیوم شناسایی شدند. بسیاری از رادیوایزوتوپ های طبیعی دارای نیم عمری طولانی ( بزرگتر از ۱۰۰۰ سال ) اند.
رادیوایزوتوپ ها با گسیل پرتوهای الکترومغناطیس یا ذرات باردار به سوی پایداری پیش می روند. سه فرایندی که از طریق آن ها یک رادیوایزوتوپ سعی می کند به پایداری برسد، واپاشی آلفا، بتا و گاما نامیده می شوند.
دو نوع نیروی هسته ای قوی و الکترومغناطیسی، پایداری یک هسته را مشخص می کند. نیروهای قوی میان یک جفت نوکلئون ( مانند پروتون - پروتون یا نوترون ) عمل می کنند. آن ها از نوع نیروی ربایش اند. نیروهای الکترومغناطیسی، تنها میان پروتون ها عمل می کند و رانشی است. عدم تعادل بین این دو نیرو منجر به ناپایداری و وجود رادیوایزوتوپ می شود. رادیوایزوتوپ ها می توانند مثل رادیوم، پلوتونیوم، اورانیوم به طور طبیعی وجود داشته باشند یا به روش های آزمایشگاهی پدید آیند.
رادیوایزوتوپ های مصنوعی به یکی از روش های اساسی زیر تولید می شود:
راکتور هسته ای، چشمهٔ وسیعی از نوترون های حرارتی است. این نوترون ها به راحتی می توانند توسط ایزوتوپ های پایدار جذب شوند، که در این صورت ایزوتوپ حاصل دارای یک نوترون اضافی خواهد بود که عدد جرمی آن یک واحد افزایش می یابد. ایزوتوپ حاصل ممکن است که رادیواکتیو باشد، یعنی رادیوایزوتوپ داشته باشیم و ممکن است پایدار باشد. معادله می تواند به صورت زیر باشد.
AZX+10n→ A+1ZX+γ
که در رابطهٔ بالا AZX ایزوتوپ اولیه با عدد جرمی A و عدد اتمی Z و A+1ZX رادیوایزوتوپ با عدد جرمی A+1 و عدد اتمی Z است که در این رادیوایزوتوپ γ گسیل می شود.
wiki: ایزوتوپ پرتوزا