بعقوبه

[ویکی فقه] بَعْقوبه ، یا بعقوبا، باعقوبا، شهری کهن و مرکز استان دیاله عراق ، واقع در ۵۰ کیلومتری شمال شرقی بغداد می باشد.
این شهر در ۴۴ و ۳۸ عرض شمالی و ۳۳ و ۴۵ طول شرقی واقع شده است و رود دیاله یکی از مهم ترین ریزابه های شرق دجله از کنار آن می گذرد. شهر بعقوبه در مسیر راه آهن بغداد اربیل و بر سر راه شوسه بغداد کرمانشاه ایران واقع است .
قدمت
قدمت بعقوبه به عهد باستان باز می گردد و در روستاهای آنجا آثاری از اعصار کهن ، از سومر و اَکَّد تا زمان ساسانیان ، و آثاری از دوره اسلامی وجود دارد. نام بعقوبه احتمالاً از واژه آرامی باعاقوبا/بیت عاقوبا به معنای جای بازرسی گرفته شده است ، و با توجه به اینکه شهر مذکور بر سر راه های بازرگانی واقع بوده است ، این معنا درست به نظر می رسد. برخی نیز نام آن را مأخوذ از کلمه آرامی بایعقوبا خانه یعقوب دانسته اند. سمعانی بعقوبا را قریه ای بزرگ در ۱۰ فرسنگی بغداد دانسته است که در تداول عامه بایعقوبا خوانده می شد. قدیم ترین وصف از بعقوبه را که با وضع کنونی آن تقریباً مطابقت دارد، یاقوت به دست داده است : بعقوبا/باعقوبا قریه بزرگ شهر مانندی از نواحی مسیر خراسان طریق خراسان بود. رودها و باغ های بسیار و میوه فراوان و نخلستان انبوه داشت و رطب و لیموی آنجا در نیکویی ضرب المثل بود. نهر دیاله از کنار آن می گذشت و شاخابه ای از آن به نام نهر جلولا امروزه : خریسان در وسط شهر جریان داشت . در دو سوی رود دو بازار بود و پلی آنها را به هم می پیوست . کشتی ها در این رود به سمت باجسرا امروزه : ابوجسره و دیگر روستاها حرکت می کردند. امروزه این رود قابل کشتیرانی نیست .
اهمیت بعقوبه
واقع بودن بعقوبه در مسیر راه های کاروان رو، و در میان انبوه نخلستان ها و باغ ها و زمین های حاصل خیز و موقعیت آن به عنوان دروازه شرقی بغداد از دیرباز این شهر را به جایگاهی قابل توجه تبدیل کرده است . از زمان سلجوقیان به بعد نام بعقوبه در رویدادهای تاریخی بیشتر دیده می شود؛ از جمله ، در ۴۴۰ق /۱۰۴۸م سعدی بن ابی الشوک در آن نواحی پیشروی کرد و به نام ابراهیم اینال ، برادر سلطان طغرل بیک خطبه خواند. در ۴۵۴ق /۱۰۶۲م نیز که طغرل بیک دختر خلیفة القائم را به نکاح درآورد، بعقوبه و املاک دیگری از عراق را به نام او کرد. پس از آن جنگ هایی میان سرداران سلجوقی و لشکریان بغداد در نواحی بعقوبه روی داد که در جریان آن ، شهر غارت شد. در ۶۲۲ق /۱۲۲۵م سلطان جلال الدین خوارزمشاه در جریان لشکرکشی به عراق از بعقوبه به دقوقا رفت .
خراج بعقوبه
...

بَعقوبه ( به عربی: بعقوبة ) از شهرهای عراق و مرکز استان دیاله این کشور است.
شهر بعقوبه در ۵۰ کیلومتری شمال خاوری بغداد در کنار رود دیاله و کمی بیرون از منطقه موسوم به مثلث سنی قرار گرفته است. جمعیت بعقوبه در سال ۲۰۰۳ برابر با ۴۶۷٬۹۰۰ بود که بیشتر مردم آن را عرب های سنی با اقلیتی از مسیحیان آشوری تشکیل می دهد.
این شهر از دوران آشوریان تاکنون مسکونی بوده و در روزگار عباسیان شهر بارونقی بود و خرما و میوه های آن معروف بود و پیرامون شهر نیز روستاها و کشتزارهای زیادی داشت. امروزه نیز این شهر مرکز تولید پرتقال در عراق است.
بعقوبه به منزله ایستگاهی برای کاروان های جاده ابریشم در راه بغداد به خراسان به شمار می آمده است. در زمان جنگ اول جهانی بسیاری از آشوریان مسیحی به این شهر پناهنده شدند.
نام این شهر از واژه «بیه عقوبا» زبان آرامی گرفته شده که به معنای «خانه یعقوب» است. [ ۱]
در زمان صدام حسین در ژوئیه ۱۹۹۹، یک شورش نظامی در قرارگاه ارتش در بعقوبه گزارش شده است. از زمان حمله آمریکا به عراق، بعقوبه در کنار شهرهای فلوجه، رمادی و سامرا بیشترین درگیری ها را با نیروهای آمریکایی داشته است.

بَعْقوبه
(یا: بعقوبا) شهری بسیار قدیمی در عراق، کنار رود دیاله، با ۱۶۵هزار نفر جمعیت (۱۹۹۱). در ناحیه ای حاصل خیز و نزدیک خطوط راه آهن در ۵۱ کیلومتری شمال شرقی بغداد واقع شده است. رود سیروان، که از کوه های زاگرس سرچشمه می گیرد، پس از ورود به خاک عراق به نام دیاله، از استان دیاله و مرکز آن، بعقوبه، می گذرد. بعقوبه را نخلستان ها و باغ های مرکبات فراوانی دربرگرفته است. این شهر به سبب موقعیت مناسب مواصلاتی، بازار مرکزی محصولات کشاورزی و دامداری است. نام بعقوبه از واژۀ آرامی به معنای «خانۀ یعقوب» گرفته شده است. شهر مذکور در منطقه ای مسکونی از ادوار پیش از اسلام واقع شده و سابقاً تحت حکومت خلفای اسلامی بود. پیدایش آن در کتیبه های عصر حجر قرن ۹پ م آمده است. این شهر بر سر راه خراسان ـ بغداد قرار داشته و بخشی از جادۀ ابریشم محسوب می شده است. در دورۀ خلفای عباسی رونق فراوانی داشت و خرما و باغ های میوه آن معروف و اراضی اطراف آن حاصل خیز و پرجمعیت بود. در دورۀ عثمانیان، ادارات و مؤسسات مهمی در بعقوبه ایجاد شد و مسجد جامع و نخلستان های بزرگ در اطراف آن پدید آمد. شهر بعقوبه امروز آباد و پررونق است و راه آهن بغداد ـ اربیل از آن می گذرد.