جانشینی هسته دوستی

واکنش جانشینی هسته دوستی یا واکنش جانشینی نوکلئوفیلی ( به انگلیسی: Nucleophilic Substitution ) یکی از گروه های واکنش ها در شیمی معدنی و آلی است که در آن نوکلئوفیل که دارای بار منفی است با گروه ترک کننده که بار منفی یا بار منفی جزئی دارد جایگزین می گردد.
در شیمی آلی سه سازوکار ( مکانیسم ) با اهمیت برای این دسته از واکنش ها موجود است:
• واکنش جانشینی هسته دوستی تک مولکولی که ( اختصاری  SN۱ ) خوانده می گردد.
• واکنش جانشینی هسته دوستی دومولکولی که ( اختصاری  SN۲ ) خوانده می گردد.
• واکنش جانشینی هسته دوستی آروماتیک که ( اختصاری  SN۲Ar ) خوانده می گردد.
در شیمی معدنی یک سازوکار برای این دسته از واکنش ها موجود است:
• واکنش جانشینی هسته دوستی باز مزدوج که ( اختصاری  SN1CB ) خوانده می گردد.
در شیمی آلی فلزی یک سازوکار برای این دسته از واکنش ها موجود است:
• واکنش انتزاع نوکلئوفیلی