جفت باز ( به انگلیسی: Base pair ) در زیست شناسی مولکولی و ژنتیک، به دو نوکلئوتید با ترکیبات مکمل مخالف روی رشته های . آران ای ( RNA ) و دی ان ای ( DNA ) ، که با پیوند هیدروژنی به هم متصل شده اند گفته می شود. در مدل جفت باز واتسون و کریک برای دی ان ای، آدنین ( A ) با تیمین ( T ) و گوانین ( G ) با سیتوزین ( C ) جفت باز تشکیل می دهند. در مولکول آران ای، تیمین توسط یوراسیل ( U ) جایگزین شده است. به وجود آمدن مدل های تناوبی پیوند هیدروژنی، مانند مدل های جفت باز وابل[ ۱] و جفت باز هوگستین، [ ۲] به خصوص در مولکول آران ای، باعث پیچیدگی و کارآمدن هرچه بیشتر ساختار سوم شده است. جفت شدن مکانیسمی است که طی آن کدون های روی مولکول های آران ای پیام رسان ( mRNA ) در طی فرایند ترجمه در پروتئین سازی، توسط آنتی کدون های روی آران ای حامل ( tRNA ) شناسایی می شوند. برخی از آنزیم های اتصال دهندهٔ دی ان ای یا آران ای می توانند الگوهای جفت باز ساز خاصی را تشکیل دهند که نشانگر مناطق خاص نظارتی از ژن است.
اندازهٔ یک ژن یا تمام ژنوم یک موجود زنده، اغلب با جفت های باز اندازه گیری می شود؛ زیرا دی ان ای معمولاً دورشته ای است؛ بنابراین، تعداد کل جفت های باز برابر تعداد نوکلئوتیدهای یک رشته می باشد. ( به استثناء ساختارهای تک رشته ای های کدنشدهٔ تلومرها ) . طول ژنوم هاپلوئید انسان ها ( با ۲۳ کروموزوم ) حدوداً ۳ میلیارد جفت باز، شامل ۲۵٬۰۰۰–۲۰٬۰۰۰ ژن خاص تخمین شده است. کیلوبیس یا کیلوباز ( kb ) ، واحد اندازه گیری در زیست شناسی مولکولی می باشد که برابر ۱۰۰۰ جفت باز دی ان ای یا آران ای است.
پیوند هیدروژنی یک برهمکنش شیمیایی است که زمینهٔ جفت شدن پایه که در بالا توضیح داده شد، می باشد. درخور تطابق هندسی دهنده ها پذیرنده ها در پیوند هیدروژنی فقط جفت های درست و مناسب اجازهٔ تشکیل ساختار پایدار داده می شود. مولکول دی ان ای دارای محتوای GC زیاد، نسبت به مولکول دی ان ای دارای محتوای GC کم، استوارتر است. برخلاف باور عموم، پیوندهای هیدروژنی دلیل ثبات دی ان ای نمی باشد و دلیل این ثبات و پایداری تعاملات پشته ای می باشد.
نوکلئوتیدهای بزرگ تر، آدنین و گوانین، اعضای کلاس ساختار شیمیایی دو حلقه ای به نام پورین می باشند؛ نوکلئوتیدهای کوچک تر، سیتوزین و تیمین ( و یوراسیل ) ، اعضای کلاس ساختار شیمیایی تک حلقه ای موسوم به پیریمیدین هستند. پورین ها تنها با پیریمیدین ها تکمیل می شوند: جفت پیریمیدین - پیریمیدین از نظر انرژی نامناسب است، زیرا مولکول ها برای تشکیل پیوند هیدروژنی زیاد از هم دورند؛ جفت شدن پورین – پورین نیز از نظر انرژی نامناسبند، زیرا این بار مولکول ها بیش از حد به هم نزدیکند و همدیگر را دفع می کنند. تنها جفت شدگی ممکن GT و AC می باشد؛ این جفت شدگی ها بخاطر عدم تطابق الگوی هیدروژن دهنده ها و گیرنده های هیدروژن می باشد. جفت GU، با دو پیوند هیدروژنی، اغلب در آران ای تشکیل می شود.
این نوشته برگرفته از سایت ویکی پدیا می باشد، اگر نادرست یا توهین آمیز است، لطفا گزارش دهید: گزارش تخلفاندازهٔ یک ژن یا تمام ژنوم یک موجود زنده، اغلب با جفت های باز اندازه گیری می شود؛ زیرا دی ان ای معمولاً دورشته ای است؛ بنابراین، تعداد کل جفت های باز برابر تعداد نوکلئوتیدهای یک رشته می باشد. ( به استثناء ساختارهای تک رشته ای های کدنشدهٔ تلومرها ) . طول ژنوم هاپلوئید انسان ها ( با ۲۳ کروموزوم ) حدوداً ۳ میلیارد جفت باز، شامل ۲۵٬۰۰۰–۲۰٬۰۰۰ ژن خاص تخمین شده است. کیلوبیس یا کیلوباز ( kb ) ، واحد اندازه گیری در زیست شناسی مولکولی می باشد که برابر ۱۰۰۰ جفت باز دی ان ای یا آران ای است.
پیوند هیدروژنی یک برهمکنش شیمیایی است که زمینهٔ جفت شدن پایه که در بالا توضیح داده شد، می باشد. درخور تطابق هندسی دهنده ها پذیرنده ها در پیوند هیدروژنی فقط جفت های درست و مناسب اجازهٔ تشکیل ساختار پایدار داده می شود. مولکول دی ان ای دارای محتوای GC زیاد، نسبت به مولکول دی ان ای دارای محتوای GC کم، استوارتر است. برخلاف باور عموم، پیوندهای هیدروژنی دلیل ثبات دی ان ای نمی باشد و دلیل این ثبات و پایداری تعاملات پشته ای می باشد.
نوکلئوتیدهای بزرگ تر، آدنین و گوانین، اعضای کلاس ساختار شیمیایی دو حلقه ای به نام پورین می باشند؛ نوکلئوتیدهای کوچک تر، سیتوزین و تیمین ( و یوراسیل ) ، اعضای کلاس ساختار شیمیایی تک حلقه ای موسوم به پیریمیدین هستند. پورین ها تنها با پیریمیدین ها تکمیل می شوند: جفت پیریمیدین - پیریمیدین از نظر انرژی نامناسب است، زیرا مولکول ها برای تشکیل پیوند هیدروژنی زیاد از هم دورند؛ جفت شدن پورین – پورین نیز از نظر انرژی نامناسبند، زیرا این بار مولکول ها بیش از حد به هم نزدیکند و همدیگر را دفع می کنند. تنها جفت شدگی ممکن GT و AC می باشد؛ این جفت شدگی ها بخاطر عدم تطابق الگوی هیدروژن دهنده ها و گیرنده های هیدروژن می باشد. جفت GU، با دو پیوند هیدروژنی، اغلب در آران ای تشکیل می شود.
wiki: جفت باز