خودزندگی نامه، اتوبیوگرافی، خویش نامه، [ ۱] حسبِ حال، [ ۱] یا سرگذشت خود، [ ۲] زندگی نامه ای است که به دستِ خودِ فرد نوشته می شود.
در روایت شناسی، خودزندگی نامه روایتی است دربارهٔ نویسنده که آشکارا یا به طور ضمنی ادعا می کند حقیقی یا به عبارت دیگر غیرداستانی است. خودزندگی نامه ها فرم های گوناگونی دارند و حتی ممکن است مانند کتاب تعلیمات هنری آدامزروایت سوم شخص داشته باشند. خودزندگی نامه مفهوم قرص و محکمی نیست و این حوزه پر است از روایت هایی که در قلمرو نامشخص بین خودزندگی نامه و داستان قرار می گیرند؛ مانند رمان چهرهٔ مرد هنرمند در جوانی اثر جیمز جویس یا کتاب زن جنگجو: خاطرات گذار نوجوانی در میان ارواح اثر م‍ک‍س‍ی‍ن ه‍ان‍گ ک‍ی‍ن‍گ‍ست‍ون. [ ۳]
خودزندگی نامه اندکی در ذات با کتاب های خاطرات تفاوت دارد. در حالی که خودزندگی نامه نوعاً بر زندگی، سرگذشت و چگونگی گذران زندگی نویسنده اش تمرکز دارد، خاطرات و یادداشت ها تمرکز باریک بینانه و ژرف نگرانه تری بر خاطره ها، احساس ها و عاطفه های نویسندهٔ خویش دارند. خاطره نوشت ها اغلب توسط سیاست مداران و فرماندهان نظامی، به عنوان راهی برای ثبت و نشر عمومی گزارشی از کارهای برجستهٔ خود نوشته شده اند.
قربانیان و مخالفانِ نظام های تمامیت خواه، گاه در قالب خودزندگی نامه نویسی، نقدهای جدی و اثربخشی را ضد نظام تمامیت خواهی –که نویسندهٔ اثر در آن زندگی می کرده است– به رشتهٔ تحریر درمی آورند.
در این دست از خودزندگی نامه ها، افسردگیها و اندوههای برخاسته از ستم های رژیم، یا گزارشِ مبارزاتِ نویسنده با دستگاهِ خودکامه پُررنگ است.
از سال های سده ۲۰ ( میلادی ) به این سو، برخی از کسانی که ادعایی پیرامونِ آوازه و سرشناسیِ خویش نکرده اند، به نوشتن و انتشارِ خودزندگی نامه دست زده اند. با کامروایی برخی از این آثار در ایالات متحده آمریکا - برای نمونه خاکسترهای آنجلا و رنگ آب - چه از دیدِ منتقدان و چه از دیدِ فروش و درآمد، بر شمارِ علاقه مندانِ این گونه از آثار افزوده گردیده است.
شکل مدرن این گونه از نوشتار، سابقهٔ زیادی در فرهنگ فارسی ندارد و تنها موارد انگشت شماری از آن را در دوره های پیشین می توان نام برد. علت این امر را وجود سنت تذکره نویسی دانسته اند که در آن، نویسنده به جای پرداختن به زندگی خود، زندگی استادانش را می نویسد و نگارش زندگی نامهٔ خود را به شاگردانش واگذار می کند. بررسی ساختار این تذکره ها در قرن های یازدهم و دوازدهم هجری قمری، نشان گر تحولی در این نوع نوشتار است و آن این که نویسندگان در پایان تذکره، بخشی را به شرح حال خود اختصاص می داده اند. همچنین شیوهٔ دیگری از اتوبیوگرافی در ادبیات فارسی دیده می شود که از قرن هفتم هجری قمری به بعد پدید آمده است. در این شیوه، نویسندگان در قالب بیان تاریخ دورهٔ خود، به شرح وقایع زندگی شان می پرداختند. خاطرات و خطرات نوشتهٔ مهدی قلی هدایت از همین نوع اتوبیوگرافی است که در دورهٔ معاصر تألیف شده است. [ ۴]
این نوشته برگرفته از سایت ویکی پدیا می باشد، اگر نادرست یا توهین آمیز است، لطفا گزارش دهید: گزارش تخلفدر روایت شناسی، خودزندگی نامه روایتی است دربارهٔ نویسنده که آشکارا یا به طور ضمنی ادعا می کند حقیقی یا به عبارت دیگر غیرداستانی است. خودزندگی نامه ها فرم های گوناگونی دارند و حتی ممکن است مانند کتاب تعلیمات هنری آدامزروایت سوم شخص داشته باشند. خودزندگی نامه مفهوم قرص و محکمی نیست و این حوزه پر است از روایت هایی که در قلمرو نامشخص بین خودزندگی نامه و داستان قرار می گیرند؛ مانند رمان چهرهٔ مرد هنرمند در جوانی اثر جیمز جویس یا کتاب زن جنگجو: خاطرات گذار نوجوانی در میان ارواح اثر م‍ک‍س‍ی‍ن ه‍ان‍گ ک‍ی‍ن‍گ‍ست‍ون. [ ۳]
خودزندگی نامه اندکی در ذات با کتاب های خاطرات تفاوت دارد. در حالی که خودزندگی نامه نوعاً بر زندگی، سرگذشت و چگونگی گذران زندگی نویسنده اش تمرکز دارد، خاطرات و یادداشت ها تمرکز باریک بینانه و ژرف نگرانه تری بر خاطره ها، احساس ها و عاطفه های نویسندهٔ خویش دارند. خاطره نوشت ها اغلب توسط سیاست مداران و فرماندهان نظامی، به عنوان راهی برای ثبت و نشر عمومی گزارشی از کارهای برجستهٔ خود نوشته شده اند.
قربانیان و مخالفانِ نظام های تمامیت خواه، گاه در قالب خودزندگی نامه نویسی، نقدهای جدی و اثربخشی را ضد نظام تمامیت خواهی –که نویسندهٔ اثر در آن زندگی می کرده است– به رشتهٔ تحریر درمی آورند.
در این دست از خودزندگی نامه ها، افسردگیها و اندوههای برخاسته از ستم های رژیم، یا گزارشِ مبارزاتِ نویسنده با دستگاهِ خودکامه پُررنگ است.
از سال های سده ۲۰ ( میلادی ) به این سو، برخی از کسانی که ادعایی پیرامونِ آوازه و سرشناسیِ خویش نکرده اند، به نوشتن و انتشارِ خودزندگی نامه دست زده اند. با کامروایی برخی از این آثار در ایالات متحده آمریکا - برای نمونه خاکسترهای آنجلا و رنگ آب - چه از دیدِ منتقدان و چه از دیدِ فروش و درآمد، بر شمارِ علاقه مندانِ این گونه از آثار افزوده گردیده است.
شکل مدرن این گونه از نوشتار، سابقهٔ زیادی در فرهنگ فارسی ندارد و تنها موارد انگشت شماری از آن را در دوره های پیشین می توان نام برد. علت این امر را وجود سنت تذکره نویسی دانسته اند که در آن، نویسنده به جای پرداختن به زندگی خود، زندگی استادانش را می نویسد و نگارش زندگی نامهٔ خود را به شاگردانش واگذار می کند. بررسی ساختار این تذکره ها در قرن های یازدهم و دوازدهم هجری قمری، نشان گر تحولی در این نوع نوشتار است و آن این که نویسندگان در پایان تذکره، بخشی را به شرح حال خود اختصاص می داده اند. همچنین شیوهٔ دیگری از اتوبیوگرافی در ادبیات فارسی دیده می شود که از قرن هفتم هجری قمری به بعد پدید آمده است. در این شیوه، نویسندگان در قالب بیان تاریخ دورهٔ خود، به شرح وقایع زندگی شان می پرداختند. خاطرات و خطرات نوشتهٔ مهدی قلی هدایت از همین نوع اتوبیوگرافی است که در دورهٔ معاصر تألیف شده است. [ ۴]
wiki: خودزندگی نامه