داده نامه نویسی

داده نامه نویسی[ ۱] یا فهرست نویسی ( به انگلیسی: Cataloging یا Cataloguing ) در علوم کتابداری و اطلاع رسانی، یک فرایند ایجاد فراداده است که هدف این فراداده ها نمایش منابع اطلاعاتی، مثل کتاب ها، صداهای ضبط شده، تصاویر متحرک، و غیره است. [ ۲] داده نامه نویسی اطلاعاتی مثل نام سازنده، عنوان، و اصطلاح های موضوعی که منابع را توصیف می کند را تهیه می کند، این کار از طریق ایجاد رکوردهای کتاب نگاری ( به انگلیسی: Bibliographic record ) انجام می شود.
فهرست نویسی به فرایندی گفته می شود که برای آماده سازی یک کتاب، یا یک مجموعه مکتوب، یا چندرسانه ای انجام می شود تا دستیابی سریع و صحیح به آن کتاب یا مجموعه میسر شود. [ ۳]
هدف اصلی فهرست نویسی، برقراری نظمی است که به کمک آن هم کتابدار و هم مراجعه کننده بتوانند به سهولت و صحت، کتاب مورد نیاز خود را از میان کتابهای موجود در کتابخانه بیابند. البته در اغلب کتابخانه ها، سعی می شود کتابهای هم موضوع در کنار یکدیگر قرار گیرند.
به هر یک از موارد اطلاعاتی که برای توصیف کتاب شناختی مشخصات یک کتاب ذکر می شود یک شناسه گویند. فهرست نویس ها توصیفات لازم در شناسه ها را می نویسند. افزون بر شناسه نویسی، معمولاً امور رده بندی و تعیین موضوع نیز بر عهده فهرست نویس است. [ ۳]
در کتابخانه ملی ایران برای هر کتاب یک فهرست نویسی پیش از انتشار صورت می گیرد که به اختصار فیپا نامیده می شود. [ ۳]
مشخصات یک کتاب در بدو ورود به کتابخانه روی یک برگه مقوایی به ابعاد ۱۲٫۵ در ۷٫۵ سانتیمتر نوشته می شود. متن هر برگه از دو قسمت فهرست توصیفی و فهرست تحلیلی تشکیل می شود. البته این کاربسیار زمان بر بوده است.