زبان های پلی نزیایی

زبان های پلی نزیایی ( به انگلیسی: Polynesian languages ) یک خانواده زبانی گفتاری در جغرافیای پلی نزی است که از نقاط دورافتاده جنوب مرکزی میکرونزی تا جزایر کوچک در شمال شرق جزایر سلیمان و همچنین وانواتو سخن گفته می شود. آرایه شناسان زبانی این شاخه را به عنوان هموندی از شاخه اقیانوسیه ای خانواده بزرگتر و گوناگون تر آسترونزیایی دسته بندی می کنند. [ ۲] پلی نزیایی ها دارای بسیاری ویژگی های خاص فرهنگی هستند که فقط در حدود ۱۰۰۰ سال پیشرفت مشترک، از جمله پیشرفت مشترک زبانی، در مناطق تونگا و ساموآ در طول هزاره اول پیش از میلاد حاصل شده است.
تقریباً چهل زبان پلی نزیایی وجود دارد. برجسته ترین آن ها تاهیتیایی، ساموآیی، تونگایی، مائوری و هاوایی هستند. از آنجا که بشر به نسبت اخیراً در جزایر پلی نزی ساکن شده است و تنوع زبانی داخلی فقط در حدود ۲۰۰۰ سال پیش آغاز شده است، زبانهای پلی نزیایی دارای اشتراکات بسیار زیادی هستند. هنوز هم بسیاری ریشه مشترک واژگانی در سراسر جزایر مختلف وجود دارد.
تمام زبان های پلی نزیایی شباهت های زیادی به ویژه در واژگان دارند. واکه ها ( تقریباً همیشه a , e، i , o و u ) غالباً در زبان های نواده باقی مانده اند. تغییرات همخوان ها کاملاً منظم است؛ مثلاً سرزمین افسانه ای بسیاری از مردم پلی نزیایی، که به عنوان ساوایکی بازسازی شده است، در زبان مائوری نیوزیلند به صورت هاوایکی ( جایگزینی س با هـ ) ، در جزایر کوک به صورت آوایکی ( جایگزینی س با انسداد زبانی ) ، در هاوایی، بزرگترین جزیره در جزایر هاوایی، ( جایگزینی س با هـ و ک با انسداد زبانی ) ، ساوایی، بزرگترین جزیره در ساموآ ( جایگزینی ک با انسداد زبانی ) و همچنین هاوایی در جزایر انجمن ( جایگزینی س با هـ و ک با انسداد زبانی ) نمود یافته است. [ ۳]
زبان های پلی نزیایی به دو شاخه تونگی و پلی نزیایی هسته ای تقسیم می شوند. تونگایی و نیوویایی شاخه تونگی را تشکیل می دهند. سایرین همه بخشی از شاخه پلی نزیایی هسته ای هستند.
• تونگی
• تونگایی
• نیوفوئویی ( در جزیره نیوفوئو، تونگا )
• نیوویایی
• فوتونی:
• والیسی یا اوویایی شرقی ( فاکائوویایی ) ( جزیره والیس، والیس و فوتونا )
• فاکافوتونا یا فوتونایی ( شرقی ) ( جزیره فوتونا، والیس و فوتونا )
• اوویایی غربی یا فاگا اوویا ( اوویا در کالدونیای جدید )
• پوکاپوکایی ( پوکاپوکا، شمال جزایر کوک )
• آنوتایی ( جزیره آنوتا، جزایر سلیمان )
• رنلی ( جزیره های رنل و بلونا، جزایر سلیمان )
• تیکوپیایی ( جزیره تیکوپیا، جزایر سلیمان )
• فوتونایی - آنیوایی یا فوتونایی غربی ( فوتونا و آنیوا در وانواتو )
• مله ای - فیلایی ( جزیره مله، وانواتو )
• امائه ای ( جزیره امائه، وانواتو )