سیتوکینین ها ( Cytokinin ) گروهی از هورمون های گیاهی هستند که به ویژه در تحریک تقسیم سلولی در گیاهان، سیتوکینز و چیرگی رأسی مؤثرند. دو نوع سیتوکینین وجود دارد: سیتوکینین های نوع آدنین از جمله کینتین، زیاتین و ۶ - بنزیل آمینوپورین که در فرآیندهایی نظیر بزرگ شدن سلول، اندام زایی و تمایز دخالت دارند و سیتوکینین های نوع فنیل اوره مانند دی فنیل اوره و تیدیازورون ( TDZ ) . [ ۱] بیشتر سیتوکینین های نوع آدنین در ریشه سنتز می شوند. [ ۲] کامبیوم و سایر بافت های تقسیم شوندهٔ فعال، سیتوکینین ها را نیز سنتز می کنند. [ ۳] [ ۴] سیتوکینین ها با مکانیسم انتقالی مشابه پورین ها و نوکلئوزیدها در سیگنال دهی محلی و از راه دور شرکت می کنند. [ ۵] به طور معمول، سیتوکینین ها توسط آوندهای چوبی منتقل می شوند. [ ۲]
سیتوکینین ها در هماهنگی با اُکسین، یکی دیگر از هورمون های رشد گیاهی عمل می کنند. این دو هورمون مکمل یکدیگر هستند، [ ۶] [ ۷] اما به طور کلی دارای اثرات متضاد هستند. [ ۲]
در سال ۱۹۵۵ دانشمندی به نام میلر موفق شد که از دی ان ای تجزیه شدهٔ اسپرم شاه ماهی اولین انگیزندهٔ تقسیم یاخته ای را جدا کند و آن را کینین نام نهاد و بعدها معلوم شد که این ماده در گیاه وجود ندارد و اولین مادهٔ طبیعی استخراج شده از گیاه که در واقع سیتوکینین طبیعی است از بذر ذرت به دست آمد و زیاتین نامیده شد. زیاتین یکی از فعال ترین سیتوکینین های شناخته شده است که دارای اثرات تحریکی است که مهم ترین آن تقسیم سلولی است.
سیتوکینین ها به طور عمده در مریستم های انتهایی ریشه، گل آذین ها و میوه های در حال رشد، ساخته می شود. سیتوکینین ساخته شده در نوک ریشه به وسیلهٔ شیرهٔ خام آوندهای چوبی و در بخش های بالایی گیاه توسط آوندهای آبکشی به سمت پایین انتقال می یابد.
• بزرگ شدن و طویل شدن سلول ها: سیتوکینین ها در مرحلهٔ طویل و بزرگ شدن سلول و رشد آن تأثیر می گذارند ولی این که دارای اثر تحریکی یا بازدارنده باشند بستگی به اندام مربوط، نوع سیتوکینین و غلطت آن دارد.
• ایجاد جوانهٔ گل و نمو آن: در برخی از گیاهان افزایش نسبت سیتوکینین به اُکسین سبب پیدایش جوانه ها و در نتیجه شاخه های برگدار می شود.
• تشکیل ریشه: سیتوکینین با غلظت خیلی کم به تشکیل ریشه کمک کرده اما در غلظت زیاد از تشکیل آن جلوگیری می کند.
• به تأخیر انداختن پیری: این هورمون، پیری را در برگ ها با غلظت نسبتاً کم به تأخیر می اندازد و از ریزش گل ها، گلبرگ و میوه ها جلوگیری می کند.
• بکرزایی: سیتوکینین همانند هورمون های گروه اکسین و جیبرلین باعث پارتنوکارپی می شوند.
• تأثیر در گل دهی: سیتوکینین باعث تولید گل در گیاهان روز - بلند در شرایط روزِ کوتاه و برعکس می شود.
این نوشته برگرفته از سایت ویکی پدیا می باشد، اگر نادرست یا توهین آمیز است، لطفا گزارش دهید: گزارش تخلفسیتوکینین ها در هماهنگی با اُکسین، یکی دیگر از هورمون های رشد گیاهی عمل می کنند. این دو هورمون مکمل یکدیگر هستند، [ ۶] [ ۷] اما به طور کلی دارای اثرات متضاد هستند. [ ۲]
در سال ۱۹۵۵ دانشمندی به نام میلر موفق شد که از دی ان ای تجزیه شدهٔ اسپرم شاه ماهی اولین انگیزندهٔ تقسیم یاخته ای را جدا کند و آن را کینین نام نهاد و بعدها معلوم شد که این ماده در گیاه وجود ندارد و اولین مادهٔ طبیعی استخراج شده از گیاه که در واقع سیتوکینین طبیعی است از بذر ذرت به دست آمد و زیاتین نامیده شد. زیاتین یکی از فعال ترین سیتوکینین های شناخته شده است که دارای اثرات تحریکی است که مهم ترین آن تقسیم سلولی است.
سیتوکینین ها به طور عمده در مریستم های انتهایی ریشه، گل آذین ها و میوه های در حال رشد، ساخته می شود. سیتوکینین ساخته شده در نوک ریشه به وسیلهٔ شیرهٔ خام آوندهای چوبی و در بخش های بالایی گیاه توسط آوندهای آبکشی به سمت پایین انتقال می یابد.
• بزرگ شدن و طویل شدن سلول ها: سیتوکینین ها در مرحلهٔ طویل و بزرگ شدن سلول و رشد آن تأثیر می گذارند ولی این که دارای اثر تحریکی یا بازدارنده باشند بستگی به اندام مربوط، نوع سیتوکینین و غلطت آن دارد.
• ایجاد جوانهٔ گل و نمو آن: در برخی از گیاهان افزایش نسبت سیتوکینین به اُکسین سبب پیدایش جوانه ها و در نتیجه شاخه های برگدار می شود.
• تشکیل ریشه: سیتوکینین با غلظت خیلی کم به تشکیل ریشه کمک کرده اما در غلظت زیاد از تشکیل آن جلوگیری می کند.
• به تأخیر انداختن پیری: این هورمون، پیری را در برگ ها با غلظت نسبتاً کم به تأخیر می اندازد و از ریزش گل ها، گلبرگ و میوه ها جلوگیری می کند.
• بکرزایی: سیتوکینین همانند هورمون های گروه اکسین و جیبرلین باعث پارتنوکارپی می شوند.
• تأثیر در گل دهی: سیتوکینین باعث تولید گل در گیاهان روز - بلند در شرایط روزِ کوتاه و برعکس می شود.
wiki: سیتوکینین