شبکه اندوپلاسمی

شبکه آندوپلاسمی. شبکهٔ درمیان یاخته ای[ ۱] یا شبکهٔ آندوپلاسمی ( به انگلیسی: Endoplasmic reticulum ) ( به اختصاری ER ) جزو اندامک های سلولی است که تسهیلات ارتباطات داخل سلولی را فراهم می کند. شبکه آندوپلاسمی از چین خوردگی های فراوانی تشکیل شده که یک غشا آن ها را دربرگرفته است. گذشته از این، شبکه آندوپلاسمی وظیفه دارد تا پروتئین ها و سایر کربوهیدارت ها را به دستگاه گلژی، غشاء سلولی، لیزوزوم و هر جای دیگری که لازم باشد، منتقل کند. دو نوع شبکه آندوپلاسمی وجود دارد: نوع زبر یا خشن که سطح آن با ریبوزوم ها پوشیده شده و نوع صاف. نوع زبر محل پروتئین سازی است. پروتئین هایی که در شبکه آندوپلاسمی زبر ساخته می شوند به شبکه آندوپلاسمی صاف منتقل می شوند.
دانه های متصل به شبکه آندوپلاسمی دانه دار ریبوزوم ها هستند. این بخش در سنتز پروتئین بخصوص پروتئین های ترشحی و در پردازش بعدی آن شرکت دارند. سلول های ترشحی جانوران شبکه آندوپلاسمی دانه دار توسعه یافته ای دارند ولی در سلول های گیاهی این شبکه گسترش کمتری دارد. در مجاورت هسته و بخش های خارجی سیتوپلاسم یا مجاور غشای سیتوپلاسمی شبکه آندوپلاسمی دانه دار بیشتر وجود دارد.
این شبکه فاقد ریبوزوم بوده، ادامه شبکه آندوپلاسمی دانه دار است. در نواحی میانی سیتوپلاسم شبکه آندوپلاسمی صاف و حفره ای بیشتر است. از وظایف شبکه آندوپلاسمی صاف می توان سنتز چربی ها، آبکافت گلوکز - ۶ فسفات و متابولیسم گزنوبیوتیک ها یا مواد آلی خارجی مانند حشره کش ها را نام برد. در سلول هایی که متابولیسم چربی ها در آن روی می دهد و سلول های ماهیچه ای، شبکه آندوپلاسمی صاف گسترش بیشتری دارد. شبکه آندوپلاسمی صاف واجد ناحیه ای موسوم به Transition است که از این ناحیه وزیکول های حاوی مواد از شبکه آندوپلاسمی جدا و به دستگاه گلژی فرستاده می شود.
• دخالت در متابولیسم قندها
آنزیم گلوکز ۶ – فسفاتاز در سطح داخلی یا سطح لومنی غشای شبکه آندوپلاسمی قرار دارد و گروه فسفات را از کربن شماره ۶ گلوکز جدا می کنند. گلوکز را به فضای درونی شبکه و گروه فسفات را به سوی سیتوزول هدایت می کند. همچنین با وجود آنزیم گلیکوزیل ترانسفراز در شبکه آندوپلاسمی بخشی از گلیکوزیلاسیون پلی پپتیدها و لیپیدها در این محل صورت می گیرد.
• دخالت در متابولیسم لیپیدها
عده ای از آنزیم های سنتزکننده اسیدهای چرب در شبکه آندوپلاسمی بخصوص شبکه آندوپلاسمی صاف وجود دارد که تری گلیسریدها، گلیکولیپیدها و استروئیدها را می سازند. همچنین آنزیم های تجزیه کننده چربی ها نیز در شبکه آندوپلاسمی وجود دارد.