شورای امنیت سازمان ملل متحد

شورای امنیت ملل متحد ( به انگلیسی: United Nations Security Council ) یکی از ارکان سازمان ملل متحد است که وظیفهٔ پاسداری از امنیت و صلح بین المللی را به عهده دارد. بر اساس منشور سازمان ملل متحد، حیطهٔ قدرت شورای امنیت شامل اعزام نیروهای پاسدار صلح، تصویب تحریم های بین المللی، و اعطای اجازه استفاده از نیروی نظامی علیه کشورهای متخاصم است. تصمیم های این شورا به صورت قطعنامه های شورای امنیت اعلام می شود. [ ۱]
شورای امنیت پنج عضو دائم و ده عضو انتخابی دارد ( اعضای غیر دائم سابقاً هفت عضو بود ) . پنج عضو دائم این شورا در تصمیم ها و رای گیری های شورا حق وتو دارند. ریاست شورای امنیت نوبتی است ( به ترتیب الفبای انگلیسی ) و طول مدت آن یک ماه ریاست می باشد.
اولین جلسه شورای امنیت در ۱۷ ژانویه ۱۹۴۶ در کلیسای وست مینستر لندن برگزار گردید. [ ۲] از زمان اولین جلسه آن تاکنون، شورا به طور مداوم به کار خود ادامه داده و به صورت گسترده ای در جهان اعتبار کسب کرده است و جلساتی در بسیاری از شهرها مانند پاریس و آدیس آبابا داشته است. با وجود این بیشتر جلسات آن در مقر معاونت سازمان ملل متحد تشکیل می شود. اولین جلسات آن در اطراف دریاچه ساکسس در نیویورک برگزار شد، و جلسات بعدی در مقر کنونی آن در شهر نیویورک برگزار می شود.
تا کنون در تعداد اعضای شورای امنیت سه دوره تغییر صورت گرفته است. در سال ۱۹۶۵ با اصلاح ماده های ۲۳ و ۲۷ منشور سازمان ملل متحد، اعضای انتخابی شورا از ۶ کشور به ۱۰ کشور افزایش یافتند. [ ۳]
در سال ۱۹۷۱ مجمع عمومی و شورای امنیت کرسی نمایندگی چین را از جمهوری چین ( تایوان ) ، که از سال ۱۹۴۹ فقط بر تایوان و جزایر اطراف آن اعمال حاکمیت می کرد، گرفته و به جمهوری خلق چین واگذار کردند.
هم چنین، پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی در سال ۱۹۹۱، هیچ تغییری بر ماده ۲۳ اعمال نشد و بدون هیچ اختلاف قابل توجهی، فدراسیون روسیه کرسی اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی را در اختیار گرفت. [ ۴]
یک عضو شورای امنیت باید همیشه در مقر اصلی شورای امنیت در نیویورک حاضر باشد تا شورای امنیت بتواند در هر موقعی تشکیل جلسه بدهد. این مورد جزو اصول بسیار مهم منشور سازمان ملل متحد است که برای مقابله با ضعف جامعه ملل در گذشته بود چراکه تشکیلات جامعه ملل همیشه قادر به واکنش و پاسخگویی درهمه موارد بحرانی نبود.

شورای امنیت سازمان ملل متّحد (Security Council)
شورای امنیت سازمان ملل متّحد
از ارکان سازمان ملل متحد که براساس منشور ملل متحد تشکیل شده است. سازمان ملل متحد دارای شش رکن اصلی است: مجمع عمومی، شورای امنیت، شورای اجتماعی و اقتصادی، شورای قیمومت، دیوان بین المللی دادگستری و دبیرخانه. شورای امنیت دارای پانزده عضو است: پنج عضو دائم و دَه عضو غیر دائم که به مدت دو سال از سوی مجمع عمومی از بین کشورها انتخاب می شوند. پنج کشور عضو دائمی شورای امنیت عبارت اند از امریکا، بریتانیا، چین، روسیه و فرانسه. جلسات شورای امنیت با حضور پانزده کشور عضو تشکیل می شود و هر عضو یک رأی دارد. سایر کشورهای عضو سازمان ملل نیز می توانند بدون حق رأی در جلسات شورای امنیت حضور یابند. در مورد آیین کار و مسائل شکلی شورای امنیت با رأی حداقل نُه عضو از پانزده عضو اتخاذ تصمیم می نماید، لکن در سایر مسائل، که مربوط به حفظ صلح و امنیت بین المللی است، تصمیم گیری مستلزم رأی موافق پنج کشور اعضای دائمی شوراست. این، همان قاعدۀ اتفاق آرای قدرت های بزرگ است که با عنوان حق وتو از آن یاد می شود و انحصار آن در دست قدرت های بزرگ امروزه مورد اعتراض بسیاری از کشورهاست. طبق منشور ملل متحد همۀ کشورهای عضو سازمان ملل متحد، تصمیمات شورای امنیت را پذیرفته و اجرای آن را تقبّل کرده اند، در صورتی که تصمیمات سایر ارکان سازمان ملل، حتی مجمع عمومی، جنبۀ توصیه دارد و برای کشورها الزام آور نیست. مهم ترین وظایف و اختیارات شورای امنیت، عبارت است از ۱. تحقیق و بررسی پیرامون هرگونه اختلاف نظر و موقعیتی که ممکن است به درگیری های بین المللی بیانجامد؛ ۲. توصیۀ روش هایی برای تعدیل این اختلاف ها یا حل وفصل آن ها؛ ۳. تدوین برنامه به منظور قاعده مند کردن تسلیحات؛ ۴. تشخیص منابع تهدیدکنندۀ صلح یا اقدامات تجاوزکارانۀ کشورها و توصیۀ اتخاذ اقدام مقتضی در برابر این نوع اقدامات؛ ۵. درخواست از کشورهای عضو برای اعمال مجازات های اقتصادی و اتخاذ اقدامات دیگری که متضمن استفاده از زور نباشد، به منظور جلوگیری از تجاوز یا متوقف کردن آن؛ ۶. اتخاذ عملیات نظامی برضد کشور متجاوز؛ ۷. توصیۀ پذیرش اعضای جدید و تعیین شرایطی که دولت ها می توانند به اساس نامۀ دیوان بین المللی دادگستری ملحق شوند؛ ۸. انجام وظایف قیمومت سازمان ملل متحد در مناطق استراتژیک؛ ۹. ارائۀ پیشنهاد به مجمع عمومی درخصوص انتخاب دبیرکل و همکاری با مجمع عمومی برای انتخاب قضات دیوان بین المللی دادگستری.