[ویکی فقه] کتاب مفاتیح الشرایع تالیف مولی محمد محسن فیض کاشانی است. این کتاب در بردارنده محتوای امهات مسائل فقهی است منضم به دلائل و اقوال مربوط به آنها و باید گفت این کتاب از جمله بهترین کتب فقهی از جهت مبانی و واضح ترین بلحاظ دلیل و برهان و موجزترین آنها از لحاظ عبارات و از افصح آنها بلحاظ بیان و شیواترین موارد اجماعات می باشد.
کتاب به دو قسم: فن عبادات و سیاسات و فن عادات و معاملات تقسیم می شود. و در هر یک از این دو قسم متن کتاب و یک خاتمه گنجانده شده.
بعضی شروح و تعالیق بر کتاب
این کتاب از آغاز تألیف مورد توجه مجتهدان و محدثان بوده و تاکنون چهارده شرح و چندین حاشیه بر آن کتاب نگاشته شده که از جمله آنها شرح آقا محمد باقر بهبهانی (بزرگ مجتهد قرن دوازدهم) شایان ذکر است. بعضی شروح و تعالیق بر کتاب :۱- شرح مفاتیح سید ابراهیم رضوی قمی از اعلام قرن دوازدهم. ۲- شرح مفاتیح سید ابو الحسن محدث جزائری . ۳- شرح مفاتیح مولی شریف عدل فتونی عالمی ( شریعة الشیعة ). ۴- شرح مفاتیح مولی وحید بهبهانی ( مصابیح الظلام ). ۵- شرح مفاتیح آقا محمد جعفر کرمانشاهی نوه وحید بهبهانی. ۶- شرح مفاتیح مولی محمد حسین گیلانی اصفهانی لبنانی . ۷- شرح مفاتیح شیخ حسین بحرانی (الانوار اللوامع). ۸- شرح مفاتیح مولی محمد بن تبریزی . ۹- شرح مفاتیح مولی محمد رضا مومن قمی . ۱۰- شرح مفاتیح شیخ سلیمان قطیفی . ۱۱- تعلیقه بر مفاتیح وحید بهبهانی . ۱۲- تعلیقه بر مفاتیح سید حیدر عاملی . ۱۳- تعلیقه بر مفاتیح میرزا محمد بن سلیمان تنکابنی صاحب قصص العلماء . ۱۴- تعلیقه بر مفاتیح مولی محمد عثیانی احسائی بحرانی . ۱۵- تعلیقه بر مفاتیح ابن مصنف (محمد بن محسن) معروف به علم الهدی . ۱۶- تعلیقه بر مفاتیح ابن علم الهدی محمد محسن بن محمد. ۱۷- تعلیقه بر مفاتیح مولی محمد یوسف بن محمد علی لاهیجی از اعلام قرن یازدهم. و...
تحقیق و تصحیح کتاب
در تصحیح این کتاب از نسخ خطی زیر استفاده شده: ۱- نسخه کامل بخط نسخ زیبا و قطع بزرگ و دارای حواشی بسیاز از برادر زاده مصنف (شیخ محمد هادی) و دیگران که تاریخ کتاب شعبان ۱۱۱۲ ه. ق و کاتب شیخ محمد بن ابی العسکر است. ۲- نسخه خطی دیگری که به خط نسخ نوشته شده و جلد اول کتاب یعنی فن عبادات و سیاسات را داراست و حواشی مصنف و برادرزاده اش شیخ محمد هادی را در بر دارد. تاریخ کتابتش محرم سال ۱۱۱۷ ه. ق و کاتبش سید محمد بن فضل الله حسینی جهرودی قمی این نسخه مصحح و مقابله شده است. ۳- نسخه تصحیح شده دیگری بخط زیبای نستعلیق و مشحون به حواشی که دربردارنده جلد دوم کتاب یعنی فن معاملات و عادات می باشد. این نسخه مجهول التاریخ و الکاتب است. این نسخه در کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی در قم موجود می باشد.
کتاب به دو قسم: فن عبادات و سیاسات و فن عادات و معاملات تقسیم می شود. و در هر یک از این دو قسم متن کتاب و یک خاتمه گنجانده شده.
بعضی شروح و تعالیق بر کتاب
این کتاب از آغاز تألیف مورد توجه مجتهدان و محدثان بوده و تاکنون چهارده شرح و چندین حاشیه بر آن کتاب نگاشته شده که از جمله آنها شرح آقا محمد باقر بهبهانی (بزرگ مجتهد قرن دوازدهم) شایان ذکر است. بعضی شروح و تعالیق بر کتاب :۱- شرح مفاتیح سید ابراهیم رضوی قمی از اعلام قرن دوازدهم. ۲- شرح مفاتیح سید ابو الحسن محدث جزائری . ۳- شرح مفاتیح مولی شریف عدل فتونی عالمی ( شریعة الشیعة ). ۴- شرح مفاتیح مولی وحید بهبهانی ( مصابیح الظلام ). ۵- شرح مفاتیح آقا محمد جعفر کرمانشاهی نوه وحید بهبهانی. ۶- شرح مفاتیح مولی محمد حسین گیلانی اصفهانی لبنانی . ۷- شرح مفاتیح شیخ حسین بحرانی (الانوار اللوامع). ۸- شرح مفاتیح مولی محمد بن تبریزی . ۹- شرح مفاتیح مولی محمد رضا مومن قمی . ۱۰- شرح مفاتیح شیخ سلیمان قطیفی . ۱۱- تعلیقه بر مفاتیح وحید بهبهانی . ۱۲- تعلیقه بر مفاتیح سید حیدر عاملی . ۱۳- تعلیقه بر مفاتیح میرزا محمد بن سلیمان تنکابنی صاحب قصص العلماء . ۱۴- تعلیقه بر مفاتیح مولی محمد عثیانی احسائی بحرانی . ۱۵- تعلیقه بر مفاتیح ابن مصنف (محمد بن محسن) معروف به علم الهدی . ۱۶- تعلیقه بر مفاتیح ابن علم الهدی محمد محسن بن محمد. ۱۷- تعلیقه بر مفاتیح مولی محمد یوسف بن محمد علی لاهیجی از اعلام قرن یازدهم. و...
تحقیق و تصحیح کتاب
در تصحیح این کتاب از نسخ خطی زیر استفاده شده: ۱- نسخه کامل بخط نسخ زیبا و قطع بزرگ و دارای حواشی بسیاز از برادر زاده مصنف (شیخ محمد هادی) و دیگران که تاریخ کتاب شعبان ۱۱۱۲ ه. ق و کاتب شیخ محمد بن ابی العسکر است. ۲- نسخه خطی دیگری که به خط نسخ نوشته شده و جلد اول کتاب یعنی فن عبادات و سیاسات را داراست و حواشی مصنف و برادرزاده اش شیخ محمد هادی را در بر دارد. تاریخ کتابتش محرم سال ۱۱۱۷ ه. ق و کاتبش سید محمد بن فضل الله حسینی جهرودی قمی این نسخه مصحح و مقابله شده است. ۳- نسخه تصحیح شده دیگری بخط زیبای نستعلیق و مشحون به حواشی که دربردارنده جلد دوم کتاب یعنی فن معاملات و عادات می باشد. این نسخه مجهول التاریخ و الکاتب است. این نسخه در کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی در قم موجود می باشد.
wikifeqh: مفاتیح_الشرایع