میرزا محمد ثقفی تهرانی

دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] میرزا محمد ثقفی تهرانی از فقهاء و مفسران معاصر و متوفای سال ۱۴۰۶ هجری قمری می باشد.
در جمادی الثانی سال (۱۳۱۳ هـ. ق.) حاج میرزا ابوالفضل تهرانی صاحب فرزندی گردید که او را محمد نامیدند. ولادت این کودک، فضای زندگی را سرشار از صفا ساخت میرزا ابوالفضل از این که خداوند خانه اش را با میلاد این نوزاد، غرق شادی نموده است، به درگاه الاهی سپاس گفته و با خود زمزمه می کند: «امید آن که به فضل پروردگار، فرزندم آینده ای درخشان داشته و در سلک کاروان فضیلت و تقوا درآید و در حفاظت از میراث علمی و فرهنگی این خاندان بکوشد».میرزا ابوالفضل با استعانت از خداوند متعال و برخورداری از توانایی های علمی و اخلاقی، کمال کوشش را در تربیت این کودک به کار برد و به تدریج او را با قرائت قرآن، ادبیات فارسی و مقدمات عربی آشنا کرد. تلاش وی این بود که فرزندش، انسانی صالح و فرزانه و به دور از تعلقات دنیوی رشد یابد.نصایح پرمایه پدر و تذکرات ارزنده او، گوش جان محمد را نوازش می داد و کشتزار ذهن و اندیشه اش با جرعه های ناب حکمت والدش آبیاری می گردید. استعداد و اشتیاق درونی و راهنمایی های پدر موجب گردید تا وی حتی در دوران طفولیت به همه مناظر طبیعی و تاریخی به دیده عبرت بنگرد و مشاهداتش با نتیجه گیری های عالی توام گردد و بذرهای معرفت و حکمت در نهاد وجودش شکوفا شود.
دانش اندوزی
محمد که حتی در دوران کودکی از آموختن غفلت نداشت و سرلوحه زندگی اش تحصیل معارف دینی و آراستن روح و روان به فضایل بود، پس از آن که دوران کودکی را پشت سر نهاد، تصمیم گرفت فراگیری علوم اسلامی را با جدیت ادامه دهد لذا محضر استادانی چون: آقا میرزا کوچک، آقا شیخ بزرگ و اخوان ساوجیان، را مغتنم شمرد و مقدمات، ادبیات، سطوح،فقه و اصول را نزد این بزرگواران آموخت. وی در سال ۱۳۴۱ هـ ق برای تکمیل مدارج علمی به شهر مقدس قممهاجرت نمود. او با شنیدن کمالات معنوی و توانایی علمی آیة الله حاج شیخ عبدالکریم حائری، عزم خود را جزم نموده و به حوزه درسی این فقیه والامقام راه یافت تا یک دوره فقه و اصول را نزدش فراگیرد.از آنجا که این طلبه جوان و جویای معرفت، روح و قلب خویش را با عشق و ارادت به ساحت مقدس ستارگان درخشان آسمان امامت سرشار ساخته بود و تمام وجودش از توسل موج می زد، با اخلاص ویژه، قریحه شعری خویش را به کار گرفت و قصیده بلندی برای حضرت مهدی عجّل الله فرجه الشریف سرود که در آن نقش توسل به خوبی مشهود است در بخشی از این سرود آمده است: ای حضرت صاحب زمان، ای پادشاه انس وجان• • • لطفی نما بر شیعیان، تایید کن دین مبینتوفیق تحصیلم عطا فرما و زهد بی ریا• • • تا گردم از لطف خدا، از عالمین عاملینخاصه کنون که فیض حق، مدحت سرودم آن چنان• • • کز خامه ریزد بر ورق، جای مرکب انگبینمن گر چه از فرط گنه، شرمنده و زارم ولی• • • شادم که خاکم کرده حق، با آب مهر توعجین.. آیة الله حاج شیخ عبدالکریم حائری به استعداد شاگردان توجه داشت و برای رشد طلبه های برجسته، کوشش و نظارت بیشتری می نمود. میرزا محمد ثقفی در زمره این افراد بود که علاوه بر روابط استادی و شاگردی، رابطه ای صمیمانه با مربی عالی قدرش داشت و همواره به یاد محبت های بی دریغ و مخلصانه آیة الله حائری بود و از او قدردانی و حق شناسی می کرد. افتخار دیگر حاج میرزا محمد ثقفی این بود که همراه شاگردان برجسته و مشهوری چون آیات عظام: امام خمینی، گلپایگانی، اراکی،مرعشی نجفی، سید محمدتقی خوانساری و سید احمد خوانساری در درس استاد حاضر می گردید.«درر الاصول» که به آن «درر الفوائد» نیز می گویند، شامل همه مباحث علم اصول جزء بحث اجتهاد و تقلید است که آیة الله حائری آن را از تقریرات درس استادش آیة الله سید محمد فشارکی استخراج و تنقیح نموده است. این اثر که در زمان حیات آن مرحوم در دو جلد انتشار یافت، محور بحث های اصولی محققان و مراجع بزرگ قرار گرفت. آیة الله حاج میرزا محمد ثقفی این اثر را مورد بررسی علمی قرار داد و حواشی ارزنده ای بر آن نگاشت که به نام «غرر العوائد» معروف است. وی در آغاز این شرح و حاشیه گفته است:این نوشته ها قسمتی از مطالبی است که از محضر درس شیخ اجل و استاد اعظم استفاده کرده ام که خداوند به برکت او، زمین را پر از علمای عادل و فقهای بزرگ و متبحر کرده که آنها مراجع تقلید مردم در شهرهای اسلامی شوند. خداوند عالی ترین پاداش ها را از ناحیه اسلام به این شخص بزرگ که نامش را در آفاق منتشر ساخت، عطا فرماید.آنگاه اشعاری به زبان عربی در مدح استاد خود ذکر می کند که ترجمه اش چنین است:او علامه روزگار، پناه همه مردم، فریادرس زمان و محور دائره علم و عمل است.افکار و اندیشه هایش، گوهرهایی است که درخشندگی شعاع انوارش همانند تابش ماه است و لذتی شیرین تر از عسل دارد.به وسیله این گوهرهای درخشان، گره های فقه گشوده شده و دریافت فقاهت از برای او از جانب شرع مقدس، احکام به وسیله این زیورها آراسته گردید.زعامت و ریاست دین بر قامت این عالم بزرگوار استوار گشت و پس از او در جهان جای بازکرده و به یادگار از او جاوید و آشکار گشت. فقیه فرزانه، آقا میرزا یوسف ایروانی می نویسد:حاج میرزا محمد ثقفی دو دوره اصول خارج و عمده مباحث فقهی را از بحث رئیس الشیعه، مرحوم حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی ـ رضوان الله علیه ـ استفاده نمود و وی به خط شریف خویش به مقام اجتهاد و اعتماد او تصریح نمود. آیة الله آقا شیخ ابوالقاسم قمی (قدس سره) که از سوی آیة الله حائری مسئولیت امتحان فضلای حوزه علمیه قم را داشت، اجتهاد آیة الله ثقفی را تصدیق کرده و می نویسد:«... عالم عادل، فقیه کامل، جامع فضایل، مورد وثوق و معتمد، میرزا محمد فرزند حاج میرزا ابوالفضل تهرانی از تهران به شهر مقدس قم مهاجرت نمود تا به تکمیل علم و عرفان بپردازد که پس از تحمل رنج و زحمت، به مقام اجتهاد و استنباط رسید. بر او این نعمت بزرگ و منزلت رفیع گوارا باد (و ذلک فضل الله یوتیه من یشاء) و او را به مراعات احتیاط و پرهیزگاری توصیه می کنم و از وی می خواهم مرا در دعاهای خود فراموش نکند، کما این که من هم او را به هنگام دعا از یاد نمی برم. این متن در تاریخ ۲۲رمضان سال (۱۳۴۷ هـ. ق.) تحریر گردیده است.» (تصویر دستخط آیةالله شیخ ابوالقاسم قمی در خاتمه جلد پنجم تفسیر روان جاوید آمده است.)
در محضر استادان
پس از تاسیس حوزه علمیه قم توسط آیة الله حائری و مهاجرت طالبان علم و معارف دینی به قم، وجود مدرسان عالی مقام و ممتاز ضرورت پیدا کرد. لذا مؤسس حوزه از برخی عالمان طراز اول شهرها دعوت نمود یکی از این افراد، آقا شیخ محمدرضا نجفی مسجدشاهی (۱۳۶۲-۱۲۸۷هـ. ق.) است.حاج میرزا محمد ثقفی محفل درسی این فقیه فاضل را مغتنم شمرد و سطوح عالی فقه و اصول را نزد وی فراگرفت و از ایشان به دریافت اجازه عامه ـ مشتمل بر سه طریق متصل به امام علیه السّلام ـ با تصریح به اهلیت فتوا نائل شد.آیة الله مسجدشاهی در اجازه ای که در سوم شعبان سال (۱۳۴۵ هـ. ق.) برای آیة الله ثقفی صادر نموده است، او را عالم فاضل کامل، عماد علمای اعلام، عمید فقیهان اهل بیت، ثقة الاسلام و مستنبط احکام دانسته و به عنوان کسی که در شرف حسب و نسب جامعیت دارد، معرفی کرده و تاکید نموده است: به دلیل استمرار در کسب علوم از سنین کودکی و اهتمام در فراگیری مشکلات فقهی و پشت سر نهادن ریاضت ها و رنج های این مسیر، از قدرت اجتهاد برخوردار شده و به این مرتبه رسیده و قادر است با دلایل محکم و استوار، مسایل مورد نیاز و احکام شرعی را درک کند.
← آیة الله سید ابوالحسن رفیعی قزوینی
...

[ویکی اهل البیت] میرزا محمد ثقفی تهرانی (1313-1406 ه.ق) از جمله فقیهان و مفسران دوره معاصر است، وی پدر زن امام خمینی (ره) بود. از جمله آثار وی می توان به تقریرات، غرر الفوائد، و تفسیر روان جاوید اشاره کرد.
میرزا مجمد ثقفی تهرانی در سال 1313 هجری قمری در تهران به دنیا آمد و در آن شهر رشد و نمو یافت.
پدر ایشان مرحوم علامه شهیر حاج میرزا ابوالفضل کلانتر نوری تهرانی صاحب کتاب مستطاب شفاء الصدور فی شرح زیارت العاشور است.
میرزا محمد ثقفی تهرانی پدر همسر امام خمینی است.
مقدمات علوم را در خدمت استادانی چون: آقا میرزا کوچک و شیخ آقا بزرگ اخوان ساوجیان فراگرفت. در سال 1341 ق. رهسپار قم شد و به مجلس درس شیخ عبدالکریم حایری یزدی پیوست. او در مدت هفت سالی که در قم بود، یک دوره کامل معقول و منقول از سید ابوالحسن رفیعی قزوینی آموخت و چندی نیز از مباحث شیخ محمدرضا اصفهانی مسجدشاهی بهره مند شد.
وی از دو استادش، حاج شیخ عبدالکریم حایری یزدی و سید ابوالحسن رفیعی، اجازه روایت و اجتهاد داشت و بعد از گرفتن اجازه اجتهاد به تهران بازگشت. مرحوم آیت الله ثقفی در شعر عربی و پارسی نیز ید طولایی داشته اند و در انواع شعر: قصیده، غزل، رباعی، دوبیتی، آثاری بس دلنشین و زیبا دارند.
آیت الله ثقفی به تألیف و تحقیق نیز مبادرت نمود و آثاری چند در مباحث حکمت، فقه، اصول و تفسیر بر جای نهاد. ایشان همچنین کتابخانه شخصی خود را به مدرسه سپهسالار اهدا نمودند.
«غررالعوائد» در حواشی بر «دررالفوائد» آیت الله حایری/ حواشی بر «تقریرات منظومه» سید ابوالحسن رفیعی/ دیوان اشعار/ «روان جاوید» در تفسیر قرآن مجید./ حاشیه بر مکاسب شیخ مرتضی انصاری/ ـ حاشیه بر کفایة الاصول آخوند خراسانی/ کتاب نکاح حاوی تقریر مباحث آیت الله حائری./ حاشیه بر سیوطی (یک دوره کامل)./ حاشیه ای جامع بر منظومه حاج ملا هادی سبزواری که تقریرات درس استادش آیت الله سید ابوالحسن رفیعی قزوینی است./ رساله ای در جواز رجوع به حکام جور در مواقع ضرورت/ حاشیه بر ترجمه و شرح کشف المراد خواجه نصیر طوسی تألیف علامه شعرانی./ حاشیه بر کتاب راه سعادت (در اثبات نبوت خاتم الانبیا و حقانیت دین مبین اسلام)، تألیف مرحوم آیت الله شعرانی.

[ویکی فقه] میرزا محمد ثقفی تهرانی از فقیه و مفسر معاصر و متوفای سال ۱۴۰۶هجری قمری می باشد.
در جمادی الثانی سال (۱۳۱۳ هـ. ق.) حاج میرزا ابوالفضل تهرانی صاحب فرزندی گردید که او را محمد نامیدند. ولادت این کودک، فضای زندگی را سرشار از صفا ساخت میرزا ابوالفضل از این که خداوند خانه اش را با میلاد این نوزاد، غرق شادی نموده است، به درگاه الاهی سپاس گفته و با خود زمزمه می کند: «امید آن که به فضل پروردگار، فرزندم آینده ای درخشان داشته و در سلک کاروان فضیلت و تقوا درآید و در حفاظت از میراث علمی و فرهنگی این خاندان بکوشد».میرزا ابوالفضل با استعانت از خداوند متعال و برخورداری از توانایی های علمی و اخلاقی، کمال کوشش را در تربیت این کودک به کار برد و به تدریج او را با قرائت قرآن، ادبیات فارسی و مقدمات عربی آشنا کرد. تلاش وی این بود که فرزندش، انسانی صالح و فرزانه و به دور از تعلقات دنیوی رشد یابد.نصایح پرمایه پدر و تذکرات ارزنده او، گوش جان محمد را نوازش می داد و کشتزار ذهن و اندیشه اش با جرعه های ناب حکمت والدش آبیاری می گردید. استعداد و اشتیاق درونی و راهنمایی های پدر موجب گردید تا وی حتی در دوران طفولیت به همه مناظر طبیعی و تاریخی به دیده عبرت بنگرد و مشاهداتش با نتیجه گیری های عالی توام گردد و بذرهای معرفت و حکمت در نهاد وجودش شکوفا شود.

پیشنهاد کاربران

بپرس