نمایش پردازی

نمایش پردازی[ ۱] یا دراماتورژی ( به آلمانی و فرانسوی: Dramaturgie ) فن و هنر نگارش نمایشنامه است. واژه نمایش پردازی در معنی مطالعه و تحلیل و تفسیر نمایشنامه برای اجراهای جدید با توجه به مخاطب و زمان و مکان نیز به کار می رود. [ ۲]
نمایش پردازی یکی از تخصص های مربوط به نمایش های تئاتری است. صرف نظر از تاریخچه این واژه، امروزه نمایش پرداز به مشاور ادبی و تئاتری گفته می شود که با یک گروه تئاتری کار می کند و با کارگردان همکاری نزدیکی دارد. [ ۳]
این واژه نخستین بار در زبان آلمانی و توسط منتقد آلمانی، گوتهولد افرایم لسینگ در مجموعه مقالات مهم وی، «دراماتورژی هامبورگی» ( انتشار از سال ۱۷۶۷ تا ۱۷۶۹ ) استفاده شده است. مارتین اسلین در تعریف درام و در پاسخ به این سؤال که "درام چیست و مرز آن کدام است؟"، تعاریفی ارائه می دهد که طبق گفتهٔ خودش تعاریف دقیقی نیست و در نهایت می گوید که برای درام تعریف جامع و مانعی نمی توان ارائه داد. [ ۴]
اما اسلین با وسواس و محافظه کاری زیاد عنوان می کند "هر دو هنر سینما و تئاتر زیر بنای مشترکی دارند و آن درام است. " و در اثبات نظرش نمونه هایی می آورد:
در جهان واقعی، درام نویسان هیچ گاه به چنین جدایی خشک و نرمش ناپذیری باور نداشته اند" ( جدایی بین تئاتر و سینما ) و " متنهای یکسانی با تغییرهایی کم یا زیاد در رسانه های دراماتیک به نمایش در می آید.
مثال: " چارلی چاپلین، کیتون، سی. فیلدز و برادران مارکس از تالارهای موسیقی و نمایش های وودویل سر برآوردند ( یعنی از تئاتر مردم پسند ) اورسن ولز از تئاتر پیشرو به سینما آمد. آرتو فیلم نامه نویسی بلند پرواز بود، ژان کوکتو نمایشنامه و باله می نوشت و نیز فیلم نامه نویس و کارگردان بود. لارنس الیویه کارش را از تئاتر آغاز کرد و بسیاری از بهترین بازیگران سینما اینگونه اند. ساموئل بکت نمایشنامه های تلویزیونی ( و رادیویی ) می نوشت. برتولد برشت فیلم نامه نویس هالیوود بود. هارولد پینتر یکی از بهترین فیلم نامه نویسان ( و درام نویسان رادیو ) است. اینگمار برگمان یکی از بهترین فیلمهایش، مهر هفتم، رابر پایهٔ یک نمایشنامه رادیویی خودش ساخت. راینر ورنر فاسبیندر هم نویسنده و کارگردان نمایشنامه هایی در تئاتر پیشرو مونیخ بود و هم فیلم های چند میلیون دلاری می ساخت. "[ ۵]
امروزه نمایش پرداز نقش مهم و کلیدی ای در یک گروه نمایشی به عهده دارد. اما تعریف دقیق و درست از جایگاه، وظیفه و نقش نمایش پرداز به شکل دقیق و روشن مشخص نیست. اهمیت و نقش «دراماتورژ» در تئاتر ایران نامشخص و گنگ و حتی ناشناخته است. به طوری که هنوز، مرز بین فعالیت کارگردان و نمایش پرداز روشن نیست. [ نیازمند منبع] «نمایش پرداز» آنگونه که باید در تئاتر ایران جایگاهی ندارد، در حالی که در تئاتر امروز جهان نمایش پرداز جایگاه ویژه خود را یافته است و تمامی گروه های مطرح، نمایش پرداز را به عنوان عنصری مهم و اساسی در گروه خود می شناسند. [ ۶]