ایه خمس

[ویکی فقه] آیه خمس. آیه خمس یا «آیه غنیمت » به آیه ۴۱ سوره انفال اطلاق می شود.
← حکم وجوب و موارد تعلق خمس
۱. ↑ انفال/سوره۸، آیه۴۱.
فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت، ج۱، ص۱۹۲.
...

[ویکی شیعه] آیه خمس. آیه خُمس چهل و یکمین آیه سوره انفال که پرداخت خُمس را واجب کرده است. برداشت شیعه و اهل سنت از واژه «غنیمت» که در آیه آمده (أنما غنمتم) متفاوت است. فقیهان شیعه بر اساس روایات ائمه اهل بیت(ع)، بر آن اند که این واژه هر گونه درآمد، سود و منفعتی را شامل می شود. بر اساس این آیه، خمس شش سهم می شود که طبق فتوای مشهور فقیهان شیعه، در دو دستهٔ سهم امام و سهم سادات قرار می گیرد. سهم خدا و رسول و ذوی القربی به پیامبر اکرم(ص) و پس از وی به امام معصوم(ع) تعلق می گیرد.
وَ اعْلَمُواْ أَنَّمَا غَنِمْتُم مِّن شیءٍ فَأَنَّ لِلَّهِ خُمُسَهُ وَ لِلرَّسُولِ وَ لِذِی الْقُرْبی وَ الْیتَامَی وَ الْمَسَاکینِ وَ ابْنِ السَّبِیلِ إِن کنتُمْ ءَامَنتُم بِاللَّهِ وَ مَا أَنزَلْنَا عَلی عَبْدِنَا یوْمَ الْفُرْقَانِ یوْمَ الْتَقَی الْجَمْعَانِ وَ اللَّهُ عَلی کلّ شیءٍ قَدِیر (ترجمه: بدانید هر گونه غنیمتی به دست آورید، خمس آن برای خدا، و برای پیامبر، و برای ذی القربی و یتیمان و مسکینان و واماندگان در راه (از آنها) است، اگر به خدا و آنچه بر بنده خود در روز جدایی حق از باطل، روز درگیری دو گروه (باایمان و بیایمان) نازل کردیم، ایمان آورده اید. و خداوند بر هر چیزی تواناست)

[ویکی اهل البیت] آیه خمس. آیه 41 سوره انفال/8 را که به موضوع خمس و راه مصرف آن پرداخته، «آیه خمس» نام نهاده اند:
وَ اعْلَمُوا أَنَّما غَنِمْتُمْ مِنْ شَیْ ءٍ فَأَنَّ لِلَّهِ خُمُسَهُ وَ لِلرَّسُولِ وَ لِذِی الْقُرْبی وَ الْیَتامی وَ الْمَساکِینِ وَ ابْنِ السَّبِیلِ إِنْ کُنْتُمْ آمَنْتُمْ بِاللَّهِ وَ ما أَنْزَلْنا عَلی عَبْدِنا یَوْمَ الْفُرْقانِ یَوْمَ الْتَقَی الْجَمْعانِ وَ اللَّهُ عَلی کُلِّ شَیْ ءٍ قَدِیر
و بدانید هر چیزی را که به عنوان غنیمت و فایده به دست آوردید یک پنجم آن برای خدا و خویشان پیامبر، و یتیمان و مسکینان و در راه ماندگان است، اگر به خدا و آنچه بر بنده اش روز جدا کننده حق از باطل، روز رویارویی دو گروه نازل کردیم، ایمان آورده اید ؛ و خدا بر هرکاری تواناست.
جرجانی در کتاب آیات الاحکام می گوید:
بدان که بعضی مفسران گفته اند که این آیت نازل شد در غزوه بدر و آن بروایتی از امام صادق علیه السّلام در روز نوزدهم ماه رمضان بود و بقول مشهورین اصحاب هفدهم ماه رمضان و بعضی مفسران گفته اند که این آیت نازل شد در غزوه بنی قینقاع و آن در پانزدهم شوال بعد از یک ماه و سه روز از غزوه بدر نوزده ماه از هجرت و بهر تقدیر مراد از (یَوْمَ الْفُرْقانِ و یَوْمَ الْتَقَی الْجَمْعانِ) در آیت مذکوره روز بدر است که در او فرق میان حق و باطل واقع شد و لشکر مسلمانان و کافران بهم رسیدند و (غنیمت) در اصل لغت فایده را گویند که به سعی شرعی کسی را حاصل شود

[ویکی فقه] آیه خمس (تفسیر منقول). در این مقاله نمونه ای از تفاسیر معتبر منقول از اهل بیت (علیهم السّلام) به عنوان آموزش کیفیت صحیح پرداختن به تفسیر قرآن کریم و روش استنباط معانی حکیمانه آن، آورده و به بررسی آن خواهیم پرداخت.مانند آیه ۴۱ سوره انفال «و اعلموا ان ما غنمتم من شیء فان لله خمسه و للرسول ولذی القربی؛
«و اعلموا ان ما غنمتم من شیء فان لله خمسه و للرسول ولذی القربی؛
انفال/سوره۸، آیه۴۱.
از ابن عباس روایت شده است که: پیامبر هرگاه سریه ای ««سریه به اعزام گروه های کمتر از چهارصد سرباز گفته می شود و از آن جهت سریه گفته می شوند که شرکت کنندگان در آن، زبدگان شمرده می شوند.» سری، هر چیز نفیسی را گویند. در لغت نامه دهخدا آمده است: سریه، به اصطلاح اهل حدیث، لشکری که حضرت رسالت پناه خود در آن نباشد و به سرکردگی یکی از اصحاب فرستاده باشند.»
دهخدا، علی اکبر، لغت نامه، ج۹، ص۱۳۶۴۳.
ولی در تفاسیر اهل بیت (علیهم السّلام) چنین آمده است که آیه شامل تمام منافعی می شود که انسان در زندگی از طریق تجارت، حرفه یا کشاورزی به دست می آورد؛ یعنی هر سودی که انسان از کارکرد خود در طول سال می برد، اگر بیش از مصارف سال خود و افراد تحت تکفلش باشد، به آن خمس تعلق می گیرد.
ر. ک:حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، ج۹، ص۵۰۱ - ۵۰۰.
...