با چراغ و اینه

با چراغ و آینه. با چراغ و آینه: در جستجوی ریشه های تحول شعر معاصر ایران اثر محمدرضا شفیعی کدکنی است که به نقد و تحلیل شعر فارسی می پردازد. [ ۱]
[ ۲]
شفیعی کدکنی در این کتاب به بررسی تأثیر ترجمهٔ آثار ادبیات جهان بر شعر معاصر فارسی می پردازد. او پس از پرداختن به مجموعه عوامل مؤثر اجتماعی ـ سیاسی در انقلاب مشروطه و پیش از آن بر شعر فارسی، به تبیین زمینه ها و چگونگی تأثیر ترجمه بر شعر معاصر ایران می پردازد و معتقد است، «تحولات شعر مدرن فارسی در قرن اخیر، تابعی است از متغیر ترجمهٔ ادبیات و شعر اروپایی در قلمرو زبان پارسی. »[ ۳] موضوع کتاب «با چراغ و آینه» شعر و ادب فارسی در دوره های قاجار و پهلوی است. اشاره های پراکنده ای نیز به شعر و ادب در دورهٔ انقلاب و جمهوری اسلامی هم در این کتاب دیده می شود.
• در بخش اول، شماری از موضوع های پراهمیت در قلمرو اجتماع، سیاست و فرهنگ ایران در دورهٔ نخست و بخشی از دورهٔ دوم را با توجه به بازتاب آن ها در شعر و ادب این دوره ها، و در بخش دوم، آرا و آثار ادبی و فرهنگی پنج تن از تجددخواهان دورهٔ قاجار را بررسی و تحلیل شده است.
• بخش های سوم و چهارم کتاب، شناسایی و تحلیل نمونه هایی از ترجمهٔ شعر فرنگی یا بیگانه به فارسی و تأثیر آن ها بر شعر شاعران اواخر دورهٔ قاجار تا نیمهٔ دورهٔ پهلوی و چندین موضوع مرتبط با آن است.
• بخش پنجم عبارت است از تحلیل اجمالی آثار ۲۹ تن از شاعران ایران از مشروطه تا دههٔ ۱۳۴۰؛ یعنی از ادیب پیشاوری تا فروغ فرخزاد.
• چند مقاله هم دربارهٔ جوانبی از شعر معاصر ایران در ضمیمهٔ کتاب آمده است. [ ۴]
نشست نقد و بررسی این کتاب در دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس برگزار شد که گزارش آن، در شمارة ۱۸۴ کتاب ماه ادبیات آمده است. همچنین آبتین گلکار در نشریه ادبیات تطبیقی به نقد این کتاب پرداخت. احمد رضایی ( دانشیار دانشگاه قم ) هم در مقاله ای به نقاط ضعف کتاب پرداخت. [ ۵] مجتبی پورمحسن هم در مقاله ای تحت عنوان «بی چراغ، بی آینه» این کتاب را نقد کرده و آن را «کتابی پر از تناقض و فاقد پایه های محکم نقد» می داند. [ ۶]
محمود کیانوش کتابی به نامِ «پروین اعتصامی» دخترِ «ناصرخسرو» و «عالمتاج قائم مقامی» مادربزرگِ «فروغ فرّخ زاد» ( ۲۰۱۳ میلادی ) در نقد یک فصل از این کتاب دارد.