دوان

دوان، بخش مرکزی دهستان دوان است در استان فارس ایران. از کهن ترین روستاهای ماقبل میلاد می باشد.
روستای دوان از ۱۴ خاندان تشکیل شده که هریک به چندین بُنَک تقسیم می شود
روستای دوان از کهن ترین دهکده های ایران بوده که در جنوب غرب استان فارس و در ۹ کیلومتری شمال کازرون واقع شده است؛ و در دامنهٔ کوهی از رشته کوه های زاگرس به نام «کوه دوان» قرار دارد.
این روستا در نزدیکی کازرون قرار داشته و بر اساس سرشماری سال ۱۳۸۵جمعیت آن ۶۰۱ ( ۱۷۸خانوار ) بوده است. جمعیت دوان تا پیش از مهاجرت مردم به خارج از روستا همچون نقاط پرجمعیت دارای جمعیت قابل توجه بوده است. متأسفانه با روند مهاجرت مردم، به مرور از جمعیت آن کاسته شده است. در سال های اخیر به حداقل رسیده است و علت اصلی آن کم آبی و بی حاصلی کشاورزی دیم است. بخش زیادی از جمعیت دوان در دوره های مختلف به استان فارس و دیگر استان های جنوبی مهاجرت کرده اند. بخش زیادی از این افراد در صنایع نفت در جنوب ایران در رده های مختلف شغلی استخدام بودند. از میان مسئولین رده بالای پالایشگاه آبادان که اهل دوان بوده اند می توان از مهندس اکبر دهداری، مهندس بخشنده، آقای برجعلی قمری رئیس کارگزینی، اسدالله خطیب زاده دوانی رییس امور مالی پالایشگاه اصفهان، علی بمان ترابی رئیس آموزش شرکت نفت نام برد. با وجود کاهش چشمگیر جمعیت در این روستا با ورود امکانات به این روستا همانند آب لوله کشی شده برق و دیگر امکانات به این خطه هر روز بر جمعیت این روستا افزوده می شود. [ ۲]
پیرامون قدمت تاریخی این روستا ( چه پیش از اسلام و به خصوص در زمان ساسانیان و چه پس از آن ) مقالات زیادی ارائه شده است. وجود گورستان های متعدد، ته ستون ها، یک بنای احتمالاً ساسانی در داخل روستا، کتیبه هایی به خط کوفی و قلعهٔ دختر این روستا جزء اسناد تاریخی آن محسوب می شوند. تقریباً در اکثر کتاب هایی که پیرامون جغرافیا و تاریخ کلی شهرستان کازرون منتشر شده نامی از این روستا آمده است. کتاب های «تاریخ و فرهنگ مردم دوان» اثر دکتر عبدالعلی لهسایی زاده و عبدالنبی سلامی، «روستای دوان و بیست قرن تاریخ» نوشته مرحوم «یداله سعادت» اطلاعات جامعی پیرامون تاریخ این روستا در بردارد.
گویش دوانی را که یکی از کهن ترین گویش های ایرانی نو و بازماندهٔ زبان های ایرانی میانه و از شاخهٔ جنوب غربی ( زبان فارسی دورهٔ ساسانی ) می دانند، در صورتی که زوایای پنهان آن را بیش از آنچه تا امروز مورد بررسی قرار گرفته، شکافته شود، جز همسانی ساخت دستوری آن با زبان فارسی میانهٔ ساسانی، با توجه به تعدادی آوای ویژه در آن، نشان می دهد که این گویش ریشه در یکی از زبان های هم زمان با فارسی باستان دارد که جز آثاری پراکنده و در حد حدس که در بعضی از گویش های بازمانده از آن دوران باقی مانده، اثری از آن باقی نمانده است. گویش دوانی به احتمال و، براساس شواهدی که در دست است، یکی از این گویش ها است که نکاتی از زبان باستانی مورد بحث را در خود نهفته دارد که مهم ترین آن ها عبارتند از:

دَوان
(یا: دوّان) روستایی در ۱۲۰کیلومتری شمال کازرون، در دامنۀ جنوبی کوه دوان، در استان فارس. وجود گورستان های متعدد، کتیبه هایی به خط کوفی، بناهای باستانی و گویش کهن فارسی نشان از پیشینۀ تاریخی آن دارد. دوان زادگاه جلال الدین دوانی است.