شیر یا خط

شیر یا خط نوعی بازی دونفری است با سکه و آن چنان است که یکی از دو نفر سکه ای در دست گیرد و از طرف بپرسد «شیر یا خط؟» طرف بگوید شیر یا بگوید خط و او سکه را به زمین زند یا به هوا پرتاب کند تا بر زمین افتد؛ اگر آن سوی از سکه که مخاطب گفته است، بر روی زمین آمد برده وگرنه باخته است. [ ۱]
ریشه این اصطلاح به سکه های دوران قاجاریه و پهلوی برمی گردد که بر یک روی سکه نقش شیر و خورشید به همراه ارزش سکه و بر روی دیگر جمله خطاطی شده بود. البته در برخی سکه ها جمله جای خود را به تصویر پادشاه می داد و همچنین در دوران جمهوری اسلامی عدد همیشه بر روی سکه خطاطی می شود اما نقش شیر و خورشید با کوه دماوند یا خوشه گندم یا به تصاویر گوناگون تغییر داده شد. اما همچنان به روی سکه ( که ارزش عددی سکه روی آن خطاطی شده ) خط و روی دیگر آن شیر گفته می شود.
در بازی های ورزشی برای انتخاب زمین یا تعیین اینکه در اولین وهله توپ به دست کدام یک از طرفین باشد، از شیر یا خط استفاده می کنند و در این صورت پرتاب سکه به وسیلهٔ داور انجام می شود و سرپرستان تیم شیر یا خط می گویند و با آن تعیین زمین یا تعیین در دست داشتن توپ می کنند.

شیر یا خط (فیلم ۱۹۶۹). شیر یا خط ( انگلیسی: Heads or Tails ) یک فیلم وسترن ایتالیایی به کارگردانی پیرو پیروتی است که در سال ۱۹۶۹ منتشر شد.
• جان اریکسن
• دانیلا سورینا
• ادویژ فنش
• اوگو پالیائی
• ایزارکو راوائیولی
• دادا گالوتی
• لوریس جیتسی
• رناتو ناوارینی
• اشپلا رُزین

شیر یا خط (فیلم ۲۰۰۴). شیر یا خط ( ترکی استانبولی: Yazı Tura ) فیلمی در ژانر درام به کارگردانی اوقور یوجل است که در سال ۲۰۰۴ منتشر شد.
• کنعان ایمیرزالی اوغلو
• الگون شیمشک
• انگین گونایدین
• ارکان جان
• احمد ممتاز تایلان
• هالدون بویسان

از انواع پِشْک انداختن، و در بازی ها و شرط بندی های میان دو نفر یا دو گروه، به هوا پرتاب کردنِ یک سکه، برای تعیین نقش دو طرفِ شرکت کننده یا تعیین افتادن قرعه به نام کسی. شخصِ ثالث، اعم از داور یا اوستا، یا یکی از طرفینِ بازی که اصلح شناخته می شود، پس از آن که دو طرف، یا نمایندۀ دو طرف تعیین کردند خواهانِ کدام روی سکه اند، سکه را چرخان، به هوا پرتاب می کند. پس از قرارگرفتن و ساکن ماندنِ سکه بر زمین، نقشِ طرفین مشخص می شود. امروزه حتی برای تعیین زمین بازیِ دو گروه در برخی ورزش ها، مانند فوتبال، عمل شیر یا خط انجام می گیرد. وجه تسمیۀ آن به «شیر یا خط» در زبانِ فارسی به شکلِ سکه های دورۀ پهلوی برمی گردد که در یک طرف آن نقش شیر و خورشید و در طرفِ دیگرش خطی به قطر سکه برجسته کاری شده بود.