[ویکی فقه] قابوس بن وشمگیربن زیار، ملقب به شمس المعالی، چهارمین امیر سلسلۀ آل زیار بود.
او در ۳۶۶ پس از مرگ برادرش، بیستون، به قدرت رسید و آن هنگام در شهریارکوهِ طبرستان بود. از بیستون پسر خردسالی مانده بود که دباج بن بانی گیل ، پدربزرگ مادری این طفل ، می کوشید او را به حکومت برساند، اما بسیاری از فرماندهان و لشگریان زیاری، قابوس را به پادشاهی برگزیدند. قابوس دو دوره حکومت کرد. دورۀ نخست به آرامی گذشت. اما پس از مرگ رکن الدوله بویهی ، بین فرزندانش اختلاف افتاد و عضدالدوله حکومت را در دست گرفت. از این رو، فخرالدوله، برادر عضدالدوله، به دربار قابوس ( شوهرخاله و پدر همسرش) پناه برد.
← نبردی میان قابوس و بویهیان
(۱) ابن اثیر، الکامل فی التاریخ.(۲) ابن اسفندیار، تاریخ طبرستان، چاپ عباس اقبال آشتیانی، تهران ۱۳۲۰.(۳) ابن خلدون.(۴) ابن خلکان، بیروت ۱۳۹۲.(۵) ابوعلی سینا و ابوعبید جوزجانی، سیرةالشیخ الرئیس و فهرست کتبه و ذکرالاحواله و تواریخه، تهران۱۳۳۱ش.(۶) ابوریحان بیرونی، الآثار الباقیه.(۷) عبدالملک بن محمد ثعالبی، یتیمةالدهر، چاپ مفید محمد قمیحه، بیروت ۱۴۰۳/ ۱۹۸۳.(۸) یاقوت حموی، مُعجم الادباء، بیروت ۱۴۰۸/ ۱۹۹۸م.(۹) خواندمیر.(۱۰) سنایی غزنوی، دیوان حکیم سنایی غزنوی، چاپ مدرس رضوی، تهران ۱۳۶۲.(۱۱) محمدبن عبدالجبار عتبی، الیمینی (تاریخ یمینی)، چاپ ذنون الثامری، بیروت ۲۰۰۴.(۱۲) عنصرالمعالی کیکاووس بن اسکندر، قابوسنامه، چاپ غلامحسین یوسفی، تهران ۱۳۶۴ش.(۱۳) عوفی.(۱۴) سیدظهیرالدین مرعشی، تاریخ طبرستان، رویان و مازندران، چاپ برنهارد دارن، تهران ۱۳۶۳ش.(۱۵) حمدالله مستوفی، تاریخ گزیده.(۱۶) مسکویه، تجارب الامم، چاپ ابوالقاسم امامی، تهران ۱۳۸۰ش.(۱۷) احمدبن عمر نظامی عروضی، چهارمقاله، چاپ محمد قزوینی، تهران ۱۳۲۷.(۱۸) عبدالرحمان بن علی یزدادی، کمال البلاغه، چاپ محمدجواد شریعت، اصفهان ۱۳۶۲.
او در ۳۶۶ پس از مرگ برادرش، بیستون، به قدرت رسید و آن هنگام در شهریارکوهِ طبرستان بود. از بیستون پسر خردسالی مانده بود که دباج بن بانی گیل ، پدربزرگ مادری این طفل ، می کوشید او را به حکومت برساند، اما بسیاری از فرماندهان و لشگریان زیاری، قابوس را به پادشاهی برگزیدند. قابوس دو دوره حکومت کرد. دورۀ نخست به آرامی گذشت. اما پس از مرگ رکن الدوله بویهی ، بین فرزندانش اختلاف افتاد و عضدالدوله حکومت را در دست گرفت. از این رو، فخرالدوله، برادر عضدالدوله، به دربار قابوس ( شوهرخاله و پدر همسرش) پناه برد.
← نبردی میان قابوس و بویهیان
(۱) ابن اثیر، الکامل فی التاریخ.(۲) ابن اسفندیار، تاریخ طبرستان، چاپ عباس اقبال آشتیانی، تهران ۱۳۲۰.(۳) ابن خلدون.(۴) ابن خلکان، بیروت ۱۳۹۲.(۵) ابوعلی سینا و ابوعبید جوزجانی، سیرةالشیخ الرئیس و فهرست کتبه و ذکرالاحواله و تواریخه، تهران۱۳۳۱ش.(۶) ابوریحان بیرونی، الآثار الباقیه.(۷) عبدالملک بن محمد ثعالبی، یتیمةالدهر، چاپ مفید محمد قمیحه، بیروت ۱۴۰۳/ ۱۹۸۳.(۸) یاقوت حموی، مُعجم الادباء، بیروت ۱۴۰۸/ ۱۹۹۸م.(۹) خواندمیر.(۱۰) سنایی غزنوی، دیوان حکیم سنایی غزنوی، چاپ مدرس رضوی، تهران ۱۳۶۲.(۱۱) محمدبن عبدالجبار عتبی، الیمینی (تاریخ یمینی)، چاپ ذنون الثامری، بیروت ۲۰۰۴.(۱۲) عنصرالمعالی کیکاووس بن اسکندر، قابوسنامه، چاپ غلامحسین یوسفی، تهران ۱۳۶۴ش.(۱۳) عوفی.(۱۴) سیدظهیرالدین مرعشی، تاریخ طبرستان، رویان و مازندران، چاپ برنهارد دارن، تهران ۱۳۶۳ش.(۱۵) حمدالله مستوفی، تاریخ گزیده.(۱۶) مسکویه، تجارب الامم، چاپ ابوالقاسم امامی، تهران ۱۳۸۰ش.(۱۷) احمدبن عمر نظامی عروضی، چهارمقاله، چاپ محمد قزوینی، تهران ۱۳۲۷.(۱۸) عبدالرحمان بن علی یزدادی، کمال البلاغه، چاپ محمدجواد شریعت، اصفهان ۱۳۶۲.
wikifeqh: قاموس_بن_وشمگیر