[ویکی فقه] نسخ جزئی، برداشتن حکم شرعی برای بعضی حالات یا افراد موضوع می باشد.
نسخ جزئی، مقابل نسخ کلی بوده و به این معنا است که شارع مقدس حکمی را که در ابتدا برای همه افراد موضوع وضع نموده است، نسبت به بعضی حالات یا برخی افراد موضوع نسخ می کند، مانند آن که حکم را به طور عموم یا اطلاق تشریع می نماید، سپس بعد از مدتی، برای برخی افراد، حکم جدید صادر نموده و حکم قبلی را از آنها بر می دارد و یا به حکم اولی قیدی اضافه می کند.
بیان نمونه
مثال عرفی آن این است که قانونی تمام فروشندگان را به دادن صورت حساب به مشتریان خود موظف می کند، آن گاه قانون دیگری صنف نانوایان را از این حکم جدا می نماید.مثال شرعی آن نیز این است که شارع مقدس طبق آیه:(وَ الَّذِینَ یَرْمُونَ الُْمحْصَناتِ ثُمَّ لَمْ یَأْتُوا بِأَرْبَعَةِ شُهَداءَ فَاجْلِدُوهُمْ ثَمانِینَ جَلْدَةً، حد قذف را برای هر قذف کننده ای (زوج یا غیر زوج) هشتاد ضربه شلاق تعیین می نماید، سپس طبق آیه :(وَ الَّذِینَ یَرْمُونَ أَزْواجَهُمْ وَ لَمْ یَکُنْ لَهُمْ شُهَداءُ إِلاّ أَنْفُسُهُمْ فَشَهادَةُ أَحَدِهِمْ أَرْبَعُ شَهادات بِاللّهِ إِنَّهُ لَمِنَ الصّادِقِینَ) حکم حد قذف را از زوج به شرط لعان بر می دارد.
نکته
نسخ جزئی شبیه تخصیص است، زیرا به لحاظی می تواند تخصیص باشد، چون محدودیتی در افراد مشمول قانون عام است و به لحاظی می تواند نسخ باشد، چون از امتداد زمانی قانون درباره بخشی از مورد آن جلوگیری کرده است.
نسخ جزئی، مقابل نسخ کلی بوده و به این معنا است که شارع مقدس حکمی را که در ابتدا برای همه افراد موضوع وضع نموده است، نسبت به بعضی حالات یا برخی افراد موضوع نسخ می کند، مانند آن که حکم را به طور عموم یا اطلاق تشریع می نماید، سپس بعد از مدتی، برای برخی افراد، حکم جدید صادر نموده و حکم قبلی را از آنها بر می دارد و یا به حکم اولی قیدی اضافه می کند.
بیان نمونه
مثال عرفی آن این است که قانونی تمام فروشندگان را به دادن صورت حساب به مشتریان خود موظف می کند، آن گاه قانون دیگری صنف نانوایان را از این حکم جدا می نماید.مثال شرعی آن نیز این است که شارع مقدس طبق آیه:(وَ الَّذِینَ یَرْمُونَ الُْمحْصَناتِ ثُمَّ لَمْ یَأْتُوا بِأَرْبَعَةِ شُهَداءَ فَاجْلِدُوهُمْ ثَمانِینَ جَلْدَةً، حد قذف را برای هر قذف کننده ای (زوج یا غیر زوج) هشتاد ضربه شلاق تعیین می نماید، سپس طبق آیه :(وَ الَّذِینَ یَرْمُونَ أَزْواجَهُمْ وَ لَمْ یَکُنْ لَهُمْ شُهَداءُ إِلاّ أَنْفُسُهُمْ فَشَهادَةُ أَحَدِهِمْ أَرْبَعُ شَهادات بِاللّهِ إِنَّهُ لَمِنَ الصّادِقِینَ) حکم حد قذف را از زوج به شرط لعان بر می دارد.
نکته
نسخ جزئی شبیه تخصیص است، زیرا به لحاظی می تواند تخصیص باشد، چون محدودیتی در افراد مشمول قانون عام است و به لحاظی می تواند نسخ باشد، چون از امتداد زمانی قانون درباره بخشی از مورد آن جلوگیری کرده است.
wikifeqh: نسخ_جزئی